Uczeni długo ignorowali znaki widoczne obok zwierząt malowanych w jaskiniach 30 tys. lat temu. Według nowych ustaleń, te półkola, zygzaki, serie kropek i linie różnej długości to pradawne symbole, początek pisma.
<!** Image 2 align=right alt="Image 148010" sub="Kanadyjskie uczone twierdzą, że znaki widoczne we francuskich grotach, takich jak Lascaux, to grupy symboli, stanowiące początki pisma">Najnowsze badania, o których w lutym tego roku poinformowało czasopismo „New Scientist”, dowodzą, że znaki widoczne w grotach Lascaux czy Chauvet, to nie jakieś bazgroły jaskiniowców. Tak twierdzą dwie kanadyjskie uczone z University of Victoria (stan Kolumbia Brytyjska), dr April Nowell i Genevieve von Petzinger. Według ich ustaleń, to początki pisma - skomplikowany kod symboli, który był znany prehistorycznym szczepom na obszarze dzisiejszej Francji i przypuszczalnie poza tym terenem.
Od dawna zakładano, że 40-30 tys. lat temu doszło do eksplozji kreatywności, kiedy to nasz gatunek wynalazł sztukę wizualną, czego dowodem ma być malarstwo jaskiniowe. Pismo jednak stanowić miało stosunkowo nowy wynalazek i pojawić się około 5 tys. lat temu.
<!** reklama>Według Nowell i von Petzinger, rozstrzygającym dla ustalenia, że znaki z jaskiniowych malowideł to jakieś symbole, było stwierdzenie, że niektóre z nich występują w parach. Na przykład, w malowidłach tworzonych 28-22 tys. lat temu często umieszczano kombinacje negatywów ludzkich dłoni i kropek. - Abstrakcyjne symbole były sposobem przekazywania informacji w zwięzły sposób - stwierdziła dr Nowell. - Na przykład symbolicznie przedstawiony kieł mamuta mógł przedstawiać mamuta lub mówić o upolowaniu mamuta, ale równie dobrze mógł być literą, nawiązującą do nazwy mamuta w języku tych ludzi. Inne często powtarzające się formy to dwa koncentryczne koła oraz trójkąty wpisywane w namalowane konie i żubry, a także znaki nawiązujące do rogów koziorożca lub garbu mamuta. Wyróżniliśmy też podobną do buławy figurę, przypominającą też cyfrę 1, która może być stylizowaną formą określania płci żeńskiej.
W grocie Les Trois-Freres, znanej z portretu szamana, uczone z Kanady odkryły grupy powtarzających się znaków: negatywu dłoni, kropek, palca oraz negatywu kciuka. Badaczki podkreślają, że takie grupowanie znane jest nauce, występuje we wczesnych piktograficznych zapisach rozmaitych języków - łączono symbole przedstawiając w ten sposób nowe pojęcie.
- Przypuszczamy, że w prehistorycznej Europie funkcjonował podobny system - poinformowała dr Nowell. - Dobieranie symboli w pary wskazuje, że ich twórcy rzeczywiście mieli na myśli coś znaczącego. Nasze ustalenia to dopiero pierwsze przelotne spojrzenie na początki systemu zapisywania języka.
Analizy wykazały też, że symbole odkryte w jaskiniach we Francji występują w gotowej formie od początku uprawiania tam malarstwa, czyli od okresu sprzed 30 tys. lat. - Byłam zaskoczona naszym odkryciem, że ponad trzy czwarte symboli było obecnych w bardzo wczesnych malowidłach - oznajmiła Genevieve von Petzinger. - Gdyby do twórczego wybuchu doszło 30-40 tys. lat temu, to symbole powinny pojawiać się stopniowo i ewoluować. Zamiast tego już 30 tys. lat temu zestaw symboli był ustalony. To sugeruje, że do rewolucji symbolicznej mogło dojść jeszcze przed przybyciem pierwszego człowieka nowoczesnego do Europy.
Na słuszność takiej hipotezy wskazywać mogą odkrycia z ostatnich lat, dokonane w Afryce, skąd do Europy niecałe 40 tysięcy lat temu przybył nasz gatunek. W jaskini Blombos w Afryce Południowej natrafiono na liczące ponad 75 tys. lat duże kawałki hematytu, służącego do uzyskiwania czerwonego pigmentu, z wyrytymi w nich grupami przecinających się linii. Inne pochodzące z Afryki artefakty pokryte symbolami są jeszcze starsze.
Ustalenia kanadyjskich uczonych wstrząsnęły światem nauki. Wiele jednak wskazuje na to, że w grotach we Francji faktycznie znajdują się pradawne symbole. - Wyniki tych badań są rzeczywiście ekscytujące - powiedział dla „Archeology Daily News” dr Iain Davidson z Uniwersytetu Nowej Anglii w Nowej Południowej Walii, ekspert w dziedzinie australijskiej sztuki naskalnej. - Widzimy wyraźnie, że dawni mieszkańcy Europy stosowali konwencję znaną nam z innych dużo późniejszych systemów pisma piktograficznego.
Czy naukowcom uda się rozwiązać zagadkę kodu jaskiniowców? To niezwykle trudne zadanie. Gdy w XIX w. próbowano rozszyfrować pismo starożytnych Egipcjan, natrafiono na kamień z Rosetty, artefakt, na którym ten sam tekst zapisany był po staroegipsku i w języku starogreckim, poznanym już przez uczonych. Jednak powstanie symboli we francuskich grotach dzieli od zbadanego już pisma Egipcjan szeroka rzeka czasu. Trudno zakładać, że znajdzie się kolejny kamień z Rosetty, że dowiemy się, o czym pisali na skalnych ścianach ludzie ery lodu.
Fakty - Pismo
Pismo to system umownych znaków, za pomocą których można utrwalić język mówiony.
Pismo piktograficzne jest najstarszym znanym nauce systemem pisma. Tworzące je piktogramy są schematycznymi rysunkami, symbolizującymi przedmioty, zwierzęta, osoby oraz sytuacje.
