Jesień nad Kanałem Bydgoskim. To jeden z atutów turystycznych Bydgoszczy [zdjęcia]

Zobacz wideo: W Bydgoszczy trwa budowa mostów. Miasto stoi w korkach

Proponuję wycieczkę nad starym i nowym Kanałem Bydgoskim z centrum Bydgoszczy aż do Kruszyna. Licząc dokładnie wzdłuż tej drogi wodnej wyjdzie około 11 km, zaś wraz z drogą od kanału do Kruszyna dodatkowo 1,5 - 2 kilometry.

Na ostatniej prostej do Kruszyna można czasem spotkać… alpaki, czyli zwierzęta pochodzące z Ameryki Południowej, dalekich kuzynów wielbłąda. Polakowi kojarzą się z czymś pośrednim między owcą a wielbłądem, ale cokolwiek podpowiadałaby nam wyobraźnia, to bardzo sympatyczne stworzenia.

Kanał Bydgoski został wybudowany w latach 1773–1774 z rozkazu króla Prus Fryderyka II, a zatem krótko po zajęciu zachodniej części I Rzeczypospolitej przez rządzone przez niego państwo. Polskie plany budowy kanału (zresztą kreślone w innym miejscu niż zrobili to Prusacy) spaliły na panewce z powodu problemów finansowych i politycznych chylącego się ku upadkowi państwa.

Prusacy zbudowali kanał w ekspresowym tempie, choć nie ustrzegli się błędów i niedoróbek, a wielu robotników zmarło na skutek chorób. Pierwsze śluzy były drewniane i w późniejszym czasie zostały zastąpione ceglanymi. Te, które zachowały się do dziś na starym odcinku kanału w granicach Bydgoszczy, pochodzą z pierwszej dekady XIX wieku, a te na nowym kanale oddane zostały do użytku w roku 1914 lub 1915.

Stary Kanał Bydgoski został wyłączony z ruchu z chwilą oddania 1 kwietnia 1915 roku nowego przekopu o długości 1630 m skracającego drogę do Brdy (jej żeglownego odcinka) oraz po pogłębieniu i poszerzeniu kanału oraz przebudowie pozostałych śluzy.

Jak wyglądał kanał i jego śluzy przed tą modernizacją, można się przekonać oglądając Stary Kanał Bydgoski zachowany między śluzami VI przy ul. Bronikowskiego a IV przy Wrocławskiej. Na obu brzegach starego kanału – od Okola i Wilczaka - wytyczone są dziś gruntowe ścieżki. Spaceruje się lub odbywa rowerowe przejażdżki w otoczeniu parkowej zieleni (Planty nad Kanałem Bydgoskim).

Ścieżki prowadzące z obu stron starego kanału w kierunku zachodnim przecina poprzecznie ulica Bronikowskiego. Na tejże kończy się ścieżka północna (od strony Okola) i ten kto chce kontynuować wycieczkę, musi przejść przez most wzdłuż ul. Bronikowskiego na ścieżkę południową (na tym odcinku to już Miedzyń) i kontynuować spacer ulicą – a jakże – Spacerową. Teraz po prawej mamy starą śluzę nr VI, po lewej stadion „Gwiazda” i „przyklejony” do niego od drogi budynek mariny „Gwiazda” zarządzany przez 16. Bydgoską Żeglarską Drużynę Harcerską im. gen. Mariusza Zaruskiego. Sama przystań znajduje się oczywiście od strony wody – przy zbiegu starego i nowego Kanału Bydgoskiego.

Wędrówka wiedzie już wzdłuż południowego brzegu nowego Kanału Bydgoskiego, choć mieszkańcy znajdujących się na przeciwnym brzegu osiedli Flisy i Osowa Góra (dolna) także mają do dyspozycji ścieżki spacerowe.

Ulica Spacerowa przechodzi wkrótce w asfaltowy trakt, co zdecydowanie ułatwia jazdę rowerzystom. Na wysokości ogródków działkowych asfalt przechodzi w gruntówkę, którą jednak bez problemu dojeżdża się do śluzy Prądy.
Między Prądami a Osową Górą

Tu trzeba przejechać przez most przy śluzie na północy brzeg, by kontynuować wycieczkę gruntową ulicą Mińską. Dróżka na południowym brzegu prowadzi tylko do bramki wejściowej ogródków rodzinnych „Formetu”, a ten kto chciałby poruszać się dalej wzdłuż tego brzegu, trafi na bardzo wąską i wyboistą ścieżynkę.

Ulica Mińska poprowadzi wkrótce do śluzy Osowa Góra, ale wcześniej trzeba przejechać pod wielkim betonowym mostem na niedawno oddanej do użytku drodze ekspresowej nr 5.

Po ominięciu śluzy Osowa Góra warto zostać na tym samym północnym brzegu i wciąż podążać na zachód wzdłuż kanału. Ulica Mińska kończy się wszakże i dalej to już wyboista drogą, którą dobrze znają łowiący na tym odcinku wędkarze. Przeprawa możliwa jest właściwie tylko pieszo lub na rowerze górskim, ale ten kto uprze się jechać rowerem trekkingowym też zapewne da sobie radę.
Po ok. 2 km dojeżdżamy do starego mostu na kanale – tak zwanego Owczego Mostu. Wiodąca przez most droga łączy Kruszyn z Lisim Ogonem i Łochowem.

Podczas tej wycieczki wybieramy Kruszyn w gminie Sicienko, który był doskonale widoczny na prawym brzegu, a dokładniej na wysokim wzgórzu nad doliną Kanału Bydgoskiego już przy śluzie Osowa Góra.

Tu trzeba wspomnieć, że tak naprawdę dolina, którą poprowadzono drogę wodną, to fragment ukształtowanej ok. 12 – 10 tys. lat temu Pradoliny Toruńsko- Eberswaldzkiej. Doliną płynęła wtedy na zachód ogromna rzeka zasilana z topniejącego w coraz cieplejszym słońcu czoła lądolodu. Ta rzeka to pra-Wisła. Gdy stopniał lodowy „korek” pod dzisiejszym bydgoskim Fordonem i Ostromeckiem, rzeka przebiła się na północ do Bałtyku. Pra-Wisła płynęła jeszcze jakiś czas zarówno na północ, jak i na zachód, ale później wycofała się z pradoliny.

Jednak jej ślady widoczne są do dziś – to podmokłe łąki rozciągające się po obu brzegach Kanału Bydgoskiego. Ludzie od wieków starali się jej osuszać, stąd poszatkowane są długimi ciągami rowów melioracyjnych. Na niektórych zadomowiły się bobry.

Z naszej trasy widać więc Kruszyn, a dokładniej czerwoną wieżę neogotyckiego kościoła pw. św. Kazimierza. Pierwotnie była to świątynia ewangelicka (oddana do użytku w 1908 r.).

We wsi warto zobaczyć także eklektyczny pałac z 1882 roku i przylegający do niego park oraz gospodę z 1864. Na zachodnim skraju Kruszyna znajduje Skansen Bojowy na Przedmościu Bydgoskim z betonowymi schronami polskimi z września 1939 roku.

Na polnej drodze z Owczego Mostu do Kruszyna można czasem spotkać sympatyczne alpaki z pobliskiego Kruszyńca („Stacja Alpaki”) prowadzone na spacer przez ich właścicieli i opiekunów.

To miłe zwieńczenie wycieczki w te okolice.