Jak Polak gada, to grzeszy

No ale co innego, jak to proste zło polakierujemy i podrasujemy, jak okaże się czymś dużo większym niż banał. W "Ziarnie prawdy" słyszymy, że jak się ożywi demony, to potem łatwo się między nimi z tym naszym złem schować. A demony reanimuje się w Polsce wyjątkowo łatwo.

„W "Ziarnie prawdy" pada zresztą wiele smacznych kwestii, które kołatają się potem w głowie - jak choćby ta, że najbardziej polskim słowem jest żółć. I że między różnymi rodzajami zbrodni mamy też nasze polskie zbrodnie z żółci. Tyle że niestety "Ziarno prawdy" na kolana nie rzuca - choć może nasze oczekiwania były za duże? Ale przyznam, że już w wersji książkowej "Ziarno" zrobiło na mnie mniejsze wrażenie niż "Uwikłanie", poprzedni hit Zygmunta Miłoszewskiego. A ekranizacja niespecjalnie tu pomogła.

Oczywiście udany jest cały kontekst społeczny, czyli przede wszystkim rozprawka o antysemityzmie w polskich głowach. Ciągle świeżutkim, przykrytym tylko cienką skórką politycznej poprawności. I ochoczo, bezrefleksyjnie, wyciąganym na wierzch. A, jak słyszymy w filmie, zło bierze się właśnie z gadania. Plus to też obraz polskiej prowincji, inny niż w "Ojcu Mateuszu", choć to też Sandomierz. Tym razem ponury, opustoszały po zmroku, z rodakami pełnymi żółci. Minus to - o dziwo - sporo sztuczności. Nawet tyrady głównego bohatera, jak ta o pejsach, robią jeszcze bardziej nienaturalne wrażenie, niż w książce. Nie zawsze korzystnie wypada też ucieczka od kryminału w inne gatunki. Parę scen skręca nieco niezgrabnie w stronę groteski (ach to straszne, czarne ptaszysko), choć Więckiewicz jako Sharon Stone jest uroczy. Ale albo się robi ciężki kryminał, albo bawi się konwencją.

Tak więc oglądamy opowieść o męsko-rozsądnym prokuratorze. Zderza się on z serią zbrodni, popełnianych, jak wierzy lud, według żydowskich rytuałów.

Książka Miłoszewskiego jest oczywiście znacznie bogatsza, jeśli chodzi choćby o konstrukcję głównych postaci dramatu. W filmie starczyło tylko miejsca dla samej akcji i społecznych odnośników. No i choćby rozmyślań o prokuratorze Szackim, to mi szczerze żal.