Jak dokarmiać ptaki zimą, by im pomagać, a nie szkodzić? Radzi bydgoska ornitolog, Monika Wójcik-Musiał

Zobacz wideo. Jak dokarmiać ptaki, by im pomóc, a nie szkodzić? Radzi ornitolog, Monika Wójcik-Musiał

Kiedy powinniśmy dokarmiać ptaki?

Dokarmianie ma być pomocą dla ptaków, zatem dokarmiać należy mądrze, tak, aby przede wszystkim im nie szkodzić. Dokarmiamy wówczas, kiedy temperatury utrzymują się poniżej zera, kiedy ziemia jest zmarznięta, zalega śnieg, zbiorniki wodne pokrywa warstwa lodu, kiedy w naszych ogrodach na krzewach i drzewach skończyły się zapasy nasion i owoców. Nie powinniśmy dokarmiać ptaków ani wiosną, ani latem, ani też jesienią. Dostępny jest wówczas wysoce energetyczny i wysokobiałkowy pokarm, który ptaki znajdują samodzielnie. Co jednak równie ważne, to dokarmiając o nieodpowiednich porach roku, zwyczajnie przeszkadzamy ptakom w migracjach, czyli corocznych wędrówkach z lęgowisk na zimowiska i z powrotem. Zatrzymujemy ptaki u nas na zimę, dając im mylne sygnały o dostępności pokarmu przez cały rok. Ptaki nie odlatują, a kiedy przyjdzie sroga zima, to niestety, ale wiele z nich nie przeżyje. Widzimy potem na zbiornikach łabędzie czy kaczki, które powinny były odlecieć przed zimą, ale nadal tu koczują.

Jakie gatunki potrzebują naszej pomocy?

Dokarmiając wspomożemy gatunki osiadłe, ptaki zimujące u nas oraz te, które przyleciały do nas na zimę z północy i ze wschodu. Nasze karmniki będą odwiedzać modraszki, bogatki, mazurki, wróble, zięby, jery, czyże, grubodzioby, szczygły, dzwońce, rudziki, dzięcioły duże i wiele innych gatunków. Jeśli chodzi o większe ptaki, to muszę tu wspomnieć o gawronach, których większa liczebność w Polsce zimą jest dość mocno zauważalna. Część tych ptaków przybyła do nas z północy. Warto je wspomagać, a przynajmniej nie narzekać, że są i nie przepłaszać z miasta, bowiem gawron trafił na Czerwoną Listę Ptaków Polski jako gatunek zagrożony - jego populacja w ciągu ostatnich 15 lat spadła aż o 57 procent, to bardzo dużo!

• Pierwsza, najważniejsza zasada dokarmiania brzmi: nie karmimy chlebem, bułkami, drożdżówkami! Ten pokarm nie ma żadnych wartości odżywczych dla ptaków, ponadto zawiera sól, polepszacze, spulchniacze, środki konserwujące, jest wysoce przetworzony. Ptaki będą chorować, wystąpią u nich choroby układu pokarmowego, zatrucia, niewydolności wielonarządowe, zakwaszenia, deformacje stawów.
• Wszystkie pokarmy, które podajemy ptakom, muszą być świeże, suche, niezamarznięte. Ptaki są bardzo wrażliwe na toksyny pleśni! Do karmnika najlepiej jest wysypywać słonecznik (łuskany bądź niełuskany, naturalny, bez dodatków), orzechy, proso. Dla kosów i kwiczołów wystawiać jabłka.
• Ptaki wodne z kolei dokarmiamy ziarnami zbóż, specjalnym granulatem dla ptaków wodnych, pszenicą, kukurydzą, otrębami, płatkami owsianymi, startą marchwią lub burakiem. Pokarmu nie wrzucamy do wody, wysypujemy na brzegu, najlepiej w odśnieżonym miejscu.
• Pamiętajmy też o świeżej wodzie przy karmnikach, ptaki zimą też muszą pić.
• Co ważne, jeśli już zaczniemy dokarmiać, to musimy robić to regularnie, codziennie. Nasze lenistwo bądź zapominalstwo może zakończyć się śmiercią dla ptaków, które nie zdążą znaleźć innego źródła pokarmu i uzupełnić strat energetycznych.
• Przestrzegajmy higieny w karmnikach. Należy czyścić je regularnie oraz usuwać niedojedzony pokarm. Zapobiegniemy w ten sposób rozprzestrzenianiu się chorób pomiędzy ptakami oraz transmisji pasożytów. W miejscach dokarmiania gromadzi się przecież bardzo dużo osobników z wielu gatunków.

Powinniśmy dokarmiać ptaki w ogrodzie, czy także będąc na spacerze w miejskim parku?

• Dokarmiać możemy wszędzie, byle byłoby to bezpieczne miejsce i właściwy czas, z dala od drapieżników (np. kotów).
• Karmnik musi być zadaszony, aby pokarm nie zamókł. Nie ustawiamy go przy szybach, przeszklonych tarasach, itp., ponieważ ptaki mogę się o nie rozbić, np. uciekając przed drapieżnikiem lub po prostu mogą tych szklanych powierzchni nie zauważyć. Muszą mieć również swobodny wylot i dolot do miejsca z pokarmem.
• Dobrze, aby w pobliżu znajdował się też jakiś krzew czy drzewo, żeby te gatunki, które nie zjadają pokarmu na miejscu, mogły z nimi odlecieć, przysiąść na gałęzi i spokojnie skonsumować. Tak robią na przykład sikory i kowaliki. Te ostatnie ukrywają też zdobycz pod korą drzewa.

W mroźne dni strażacy uwalniali łabędzie, które przymarzły do lodu na jeziorze. Co robić, gdy zaobserwujemy taką sytuację?

Kiedy widzimy przymarzniętego ptaka najlepiej od razu zgłosić to telefonicznie Bydgoskiemu Centrum Zarządzania Kryzysowego. Ptak powinien zostać odłowiony i - jeśli jest w dobrej kondycji - przeniesiony na niezamarzający zbiornik wodny. Jeżeli jest osłabiony, wychudzony, niedożywiony, to natychmiast powinien zostać przekazany do ośrodka leczenia i rehabilitacji dzikich zwierząt. Całkowicie takim zdarzeniom nie jesteśmy w stanie zapobiec, ale tak jak już wspomniałam, nie dokarmiajmy przez cały rok, wówczas jest szansa, że większość ptaków odleci i takie sytuacje ich u nas nie spotkają.