Dojrzewająca miłość - najdłuższa powieść z miejscem akcji w Bydgoszczy

Sześć lat temu, podczas wakacji w Maroku, podjął jednak decyzję, że z bankowością koniec. Kilka lat później gotowa była pierwsza książka Tomasza Petrusa, prawdziwe opus magnum - trzytomowa powieść historyczna „Dwie studnie”, sięgająca epoki Piastów. Trudno się dziwić, że żadne wydawnictwo nie odważyło się sfinansować tak obszernego debiutu. Autor zapłacił za to z własnej kieszeni.

W tym roku ukazała się kolejna książka Tomasza Petrusa - co prawda w jednym tomie, ale grubym, liczącym ponad 800 stron. I w niej cofniemy się w czasie, lecz nie tak daleko. Akcja „Milczenia nut” toczy się w dwóch planach czasowych. Ten częściej obecny to środkowy i późny PRL.

W niektórych rozdziałach przenosimy się też do lat czterdziestych - ostatnich akordów wojny i pierwszych miesięcy po wyzwoleniu. W obu planach miejscem zdarzeń jest Bydgoszcz, rodzinne miasto autora. Ba, główny bohater jest jego rówieśnikiem i nawet nosi to samo imię. Czytelnik poznaje Tomka jako dziewięciolatka, który w szlachetnym odruchu ratuje przed szykanami Zuzię, szkolną koleżankę. Tomek nie zdaje sobie sprawy, że tak zrodzi się potężne, dojrzewające wraz z nim uczucie…

„Milczenie nut” to klasyczna opowieść o dojrzewaniu. Tomkowi, Zuzi, później także ich przyjaciołom towarzyszymy podczas nauki w podstawówce, potem liceum, wreszcie na studiach. Związek głównych postaci napotyka różne przeszkody. Miłość, często zazdrość Tomka zwykle są na pierwszym planie, ale nie tylko to jest ważne. W kształtowaniu się osobowości całej grupki młodych bohaterów ogromną rolę odgrywają literatura i sztuka. Młodzi ludzie przeżywają je w sposób szczególny, tworząc swoiste, plenerowe misteria.

Jednym z ulubionych miejsc artystycznych spotkań jest las w pobliżu Zakładów Chemicznych Zachem - miejsce, w którym w 1945 roku doszło do dramatycznych zdarzeń, związanych z Lili, młodą Żydówką z Budapesztu, przywiezioną do Bydgoszczy do niewolniczej pracy w niemieckiej fabryce amunicji. Duch pięknej i utalentowanej Lili mocno też wpłynie na przyszłość Tomka i Zuzi.

Powieść Tomasza Petrusa ma cechy charakterystyczne dla autorów, którzy komercyjnego sukcesu nie stawiają na pierwszym planie. Jest bezsprzecznie przegadana, momentami zbyt egzaltowana. Ta kaskada słów ma jednak swój urok. Autor potrafi ciepło i wzruszająco malować wnętrza swych bohaterów. Pięknie też pisze o literaturze - od „Winnetou” do poezji Rilkego - i malarstwie. Zręcznie wreszcie splótł losy Lili i jej obrońców z późniejszym o kilkadziesiąt lat wątkiem powieści.

Tomasz Petrus, Milczenie nut, Wyd. Novae Res, Gdynia 2021.