Wielkie latające gady

Do niedawna nauka zakładała, że żadne zwierzę o wadze ponad 50 kilogramów nie może swobodnie latać. Najnowsze odkrycia dowodzą, że latające gady ery dinozaurów były ciężkie jak lwy czy niedźwiedzie.

Paleontolodzy od końca XIX w. wydobywali skamieliny pterozaurów, latających gadów z epok kredy i jury. Początkowo były to niewielkie okazy, przypominające rozmiarami nietoperze. W ostatnich latach natrafiono jednak na gigantyczne okazy, które zmieniły spojrzenie na to, co w przyrodzie możliwe. Przez długi czas nauka zakładała, że wielkość i waga latającego zwierzęcia ma ograniczenia wynikłe z praw fizyki, ze stosunku, jaki zachodzi pomiędzy energią, jaką mogą wydatkować mięśnie, a energią potrzebną do wzniesienia się w powietrze i swobodnego latania. Najnowsze sensacyjne odkrycie dr Tai Kubo, paleontologa z Muzeum Dinozaurów w prefekturze Fukui w Japonii, dowodzi jednak, że latające gady osiągały w przeszłości ogromną wagę kilkuset kilogramów. Takie wyniki uzyskiwane są dzięki nowej metodzie badawczej, przedstawionej 18.01. tego roku.na łamach naukowego serwisu informacyjnego „Discovery News”.

Metoda badawcza dr Kubo polega na analizie skamieniałych śladów stóp, pozostawionych przez pterozaury. Ta nowa technika szacowania masy pozwoliła ustalić, że duże pterozaury, których skrzydła miały rozpiętość ok. 9 m, ważyły ponad 160 kg. Wcześniejsze sposoby badania wagi tych ogromnych gadów polegały na analizie masy kostnej, ale było to strzelanie na chybił trafił. Przyjmowano, że wielkie latające gady musiały mieć niezwykle lekkie kości, a ich skrzydła były nieproporcjonalnie duże. Odkrycie dr Kubo pozwala ustalić, jak sprawy miały się naprawdę: - Pierwsze prace dotyczyły analizy odcisków śladów, pozostawianych przez 17 gatunków współcześnie żyjących gadów - wyjaśnił Kubo „Discovery News”. - Ustalenie stosunku wagi tych zwierząt do śladów przez nie odciskanych w podłożu pozwoliło opracować matematyczny wzorzec. Gdy zastosowałem go do skamieniałych tropów pterozaurów, okazało się, że duże latające gady były 10 razy cięższe od najcięższych współczesnych ptaków latających.

<!** reklama>Skamieliny gigantycznych pterozaurów odkryto niedawno. We wrześniu 2004 r. opublikowano wyniki badań brytyjskiego paleontologa, dr Davida Martilla z Uniwersytetu Portsmouth, mówiące, że rozpiętość skrzydeł latających dinozaurów sięgała nawet 18 m. Największe pterozaury miały skrzydła 5 razy dłuższe od albatrosa, współczesnego ptaka o największej rozpiętości skrzydeł - stwierdził dr Martill.

Szczątki wielu ogromnych gadów latających odkryto w ostatnich latach na terenie Meksyku, Brazylii, a także Rumunii. Było tam sporo okazów mających skrzydła o rozpiętości 13-14 m. Mimo tak ogromnych rozmiarów, stworzenia te poruszały się bardzo zwinnie, bo analizy wykazały, że przypominały one w locie bardziej nietoperze niż ptaki. Skrzydła gadów łączyły się z korpusem w innym miejscu niż u ptaków, co umożliwiało lepsze wykorzystanie prądów powietrznych i ułatwiało lot. Założono więc, że przy takich rozmiarach gady musiały ważyć bardzo mało, że ich kości były cienkie i puste w środku, a ciała znacznie lżejsze niż u współczesnych ptaków.

Dlaczego jednak skrzydlate dinozaury osiągały tak wielkie rozmiary? Na to naukowcy wciąż nie znają odpowiedzi. Podejrzewają tylko, że odpowiadał za to mechanizm genetyczny, sprawiający, iż pterozaury rosły przez całe swoje życie.

Od pewnego czasu naukowcy stawiają hipotezę, że pterozaury były stałocieplne, tak jak ptaki i ssaki. Jeśli były tak ciężkie, jak dowodzi dr Kubo, to tak właśnie być musiało. Ich fizjologia bardziej przypominała ptasią lub nietoperzą, a ich ciała były porośnięta futrem lub piórami.

Według dr Michaela Habiba, wykładowcy biologii na Chatham University w Wielkiej Brytanii, nowa metoda szacowania dr Kubo pozwoli odkryć prawdę o wielkich latających gadach. - Nadal nie wiemy, jak naprawdę wielkie i ciężkie były największe pterozaury - powiedział Habib „Discovery News”. - Można założyć, że wiele z nich ważyło od 220 do 290 kg.

Dla porównania, tyle waży niedźwiedź brunatny żyjący w polskich Tatrach!

Dr Donald Henderson, kurator Działu Dinozaurów w Royal Tyrrell Museum, również uważa, że odkrycie dr Kubo poszerzy naszą wiedzę.

- Niestety, wciąż nie mamy kompletnych szkieletów największych pterozaurów, więc pozostaje wiele niewiadomych, co do ich prawdziwych kształtów, wielkości i masy ciała - zauważa dr Henderson. - Uważam jednak, że biorąc pod uwagę ustalenia dr Kubo, proporcjonalnie ciężar największych pterozaurów, takich jak Quetzalcoatlus, musiał wynosić kilkaset kilogramów.