Pałac w Słupach jest co najmniej dwukrotnie mniejszy od tych w Samostrzelu i Potulicach, ale jego historia jest równie ciekawa.
<!** Image 2 align=right alt="Image 51624" sub="Tak prezentowała się frontowa elewacja pałacu w Słupach pod Kcynią przed 1912 rokiem">Przed tygodniem opisaliśmy nieistniejący już dwór w Witosławiu. W ostatnich dniach kilku Czytelników dzwoniło lub pisało maile, dzieląc się wrażeniami i informacjami na temat istniejących na terenie powiatu nakielskiego podobnych zabytków. Pan Roman z Kcyni, zapalony rowerzysta, wspomniał o pałacu w Słupach, który samą swoją wielkością wywarł na nim niemałe wrażenie. A nadmienić trzeba, że pałac ów lata swojej świetności ma już dawno za sobą. Obecny zbudowany został na przełomie XVIII i XIX wieku, a w latach 1880-1895 gruntownie go przebudowano.
Najstarsza w regionie
Wieś Słupy należy do najstarszych osad w regionie. Wzmianki źródłowe jej istnienie potwierdzają już na początku XIII w. Należała ona wóczas do zacnego rodu Pałuków. Jedna z jego gałęzi, zamieszkująca Słupy i okolice, przyjęła nazwisko Słupskich. Miało to miejsce już na początku XV w. Pierwszym Słupskim potwierdzonym w dokumentach był Maciej (1432). W II poł. XVI wieku stopniowo, głównie poprzez małżeństwa ze spadkobierczyniami, w dobra zaczęli wchodzić kolejni współwłaściciele. Pierwszymi była rodzina Rozdrażewskich. Następnie Sobiejuscy, Czarnomscy i inni. Ostatnim ze Słupskich mających prawo do Słup był Andrzej, żyjący w poł. XVII w. Jego spadkobiercy w linii męskiej prawo do wsi stracili w wyniku zastawów i sprzedaży.
<!** reklama left>W dalszej kolejności majątkiem władała cała plejada znanych pałucko-krajeńskich rodów: Walewskich, Sławianowskich, Rembowskich, Ulatowskich, Nowowiejskich, burgrabia krakowski Gabriel Trzciński, sławny żołnierz Jan Skrzetuski, Potworowscy, Potoccy, Goryszewscy, Grabscy, Mielżyńscy, Mycielscy, Kościeleccy.
Hrabia Czapski nie na długo
Z końcem XVIII w. wieś przeszła na dłużej we władanie rodziny Sadowskich, a w 1867 r. majątek odkupił od nich hrabia Kazimierz Czapski. Właścicielem Słupów był krótko. Od niego dobra nabył Adam Żółtowski, którego rodzina mieszkiwała w pałacu do 1939 r. Obecny kształt budynku zawdzięczamy właśnie Adamowi Żółtowskiemu. Dawny pałac, jak to było w zwyczaju, otoczony był parkiem z pięknym, wiekowym drzewostanem i ogrodami. Niestety, niewiele z tego pozostało do naszych czasów. Oprócz zachowanych jeszcze autentycznych niektórych zabudowań folwarcznych, na uwagę zasługuje kolonia mieszkaniowa oraz kościół pw. św. Wita. Cała wieś od wieków majestatycznie spoczywa na łagodnym wzgórzu.
Autor jest dyrektorem Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle
