<!** Image 2 align=none alt="Image 224258" >Jak odróżnić polityka patriotę od polityka nacjonalisty?
Patriotyzm wyraża poczucie tożsamości społecznej - przejawia się pozytywnym uczuciem do własnego narodu. Patriota twierdzi, że jest dumny ze swojej narodowości, z historii narodu. Bycie Polakiem to dla niego jeden z ważnych elementów własnego „ja”. Polak patriota może też jednak cenić wysoko kultury innych narodów i w tym sensie być np. francuskim czy greckim patriotą.
Nacjonalizm nie jest wyrazem poczucia tożsamości, lecz zespołem przekonań. Nacjonalista uważa, że więzi narodowe są najważniejsze, że każdy powinien stawiać je na pierwszym miejscu i uważać swój naród za lepszy od innych. Nie znosi obcych i odmieńców - imigrantów, innowierców, mniejszości seksualnych, etnicznych itp.
<!** reklama>
Polak patriota może wysoko cenić inne kultury, dążyć do zacieśnienia więzi z nimi. Polak nacjonalista uważa, że obcy zagrażają jedności narodu. Nacjonalista jest przekonany, że nie-Polacy żyjący w Polsce muszą przejmować nasze zwyczaje i dopiero wtedy można ich tolerować. Dla patrioty odrębność kulturowa jest czymś naturalnym. Nacjonalista nie zgodzi się nigdy z tym, że więź Polaka z innym narodem może iść w parze z patriotyzmem. Jest przekonany, że powinność moralna nakazuje, aby własny naród traktować jako lepszy od innych narodów, inne zaś jako gorsze.
Badania pokazują, że polski nacjonalizm (ale nie patriotyzm) idzie w parze z uprzedzeniami, rasizmem, skłonnością do militarnej dominacji innych narodów i niechęcią do integracji europejskiej. Nacjonalista jest również przekonany o wyższości Polaków nad Niemcami, Rosjanami czy Czechami.
Patriota zauważa raczej zalety własnego narodu niż odczuwa jego wyższość nad innymi, dopuszcza do dyskusji wewnętrznych (które nacjonalista spostrzega jako osłabiające), jest otwarty na inne nacje, a własny naród traktuje jako wspólnotę obywatelską czy kulturową, nie zaś rasową czy etniczną, jak uważa nacjonalista. Patriotyzm to miłość do własnego narodu, zaś nacjonalizm to nienawiść i lęk przed innymi narodowościami.
Niektóre badania wykryły interesujące zjawisko. Otóż psycholodzy wiedzą, że ludzie mają utajone przekonania, z których sami nie zdają sobie sprawy. Na przykład ktoś może twierdzić, że ma wysoką samoocenę, jednak zachowuje się tak, jakby miał niską - czuje się gorszy od innych, twierdzi, że inni go nie doceniają, krytyka bardzo go boli. To oznacza, że w głębi duszy wcale nie ma wysokiej samooceny.
Ze skrajnym nacjonalizmem jest podobnie. U jego podłoża tkwią ukryte negatywne postawy wobec własnego narodu. Objawiają się one w sposób zakamuflowany - nadwrażliwością na krytykę i agresją wobec niej oraz przekonaniem, że inne narody nie podzielają jedynie słusznego mniemania o naszej wybitności.
