Z MAŁGORZATĄ CIELOCH, rzeczniczką Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, rozmawia Hanna Walenczykowska.
<!** Image 2 alt="Image 153662" sub="Zgodnie z nowymi przepisami, deweloperzy mogą zjednoczyć się, by uzyskać rekompensatę za cement, jeśli udowodnią, że producenci zawyżyli jego cenę Fot. Tadeusz Pawłowski">Od poniedziałku obowiązuje ustawa o pozwach grupowych, która umożliwia zbiorowe dochodzenie praw konsumenta...
Dotyczy ona konsumentów i przedsiębiorców, choć głównie konsumentów, których namawia do tworzenia grup. Do tej pory było tak, że konsumenci indywidualnie rzadko dochodzili swoich praw, uznając szkody za zbyt małe. Jeszcze mniejsze możliwości mieli przedsiębiorcy - zwłaszcza ci mniejsi - poszkodowani przez większe firmy. Teraz i oni będą mogli się zjednoczyć.
Czy wcześniej chronił ich jedynie Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów?
Tak. Prezes urzędu miał i nadal ma prawo ukarać spółki dominujące na rynku. Takie decyzje były wydawane i dotyczyły - na przykład - spółek telekomunikacyjnych i kolejowych. Wszyscy, którzy ucierpieli na skutek działalności takiej firmy, obecnie będą mieli większe szanse na zaspokojenie roszczenia w przypadku poniesienia strat.
<!** reklama>Przeciw komu mogą zjednoczyć się przedsiębiorcy?
Dla przykładu: wiele urzędów gmin utrudnia działalność spółkom, które zajmują się tym samym co firmy komunalne. Najlepiej widać to na przykładzie przewozu osób. Zdarzały się sytuacje, że przewoźnicy gminni mieli przystanki usytuowane w lepszych miejscach, a prywatni musieli korzystać z położonych w niedogodnych dla pasażerów miejscach. Prezes UOKiK mógł ukarać samorządy, które stosowały takie praktyki, ale jego decyzja nie miała skutku prawnego wobec poszkodowanych przedsiębiorców, którzy tracili pieniądze. Teraz również oni będą mogli dochodzić swego.
Czy nowe przepisy nie powielają uprawnień UOKiK?
Nie. Ustawa daje możliwości ubiegania się o odszkodowanie pod warunkiem, że udowodnione zostanie złamanie prawa oraz udokumentowana wysokość szkody. UOKiK wydając decyzje stwierdza łamania prawa. Mamy więc nadzieję, że nowe przepisy uzupełnią to, co robimy. Przypomnę, że w grudniu urząd ukarał kilku producentów cementu za to, że ustalili między sobą ceny. Gdyby więc zebrała się grupa deweloperów, która na podstawie opłaconych rachunków wykazałaby, że poniosła straty, mogłaby wystąpić z odpowiednim roszczeniem. Urząd przecież stwierdził złamanie prawa, więc trzeba byłoby jeszcze tylko - albo aż - udowodnić wysokość szkody.
Zjednoczeni górą?
W grupie siła. Może wreszcie uda się posiadaczowi czajnika, który parzy, lub samochodu, który wybucha, odzyskać wydane pieniądze.
Czy możliwości złożenia pozwów dotyczą jedynie zakupu towarów?
Nie. Do urzędu zgłaszali się klienci firm, które w umowach stosowały niedozwolone klauzule. Banki na przykład stosowały niezgodne z prawem zasady przewalutowania kredytów.
Choć ustawa nie zagwarantuje poszkodowanym zwrotu pieniędzy lub uzyskania rekompensaty za poniesione straty, to jest ona...
... bardzo ciekawym narzędziem. Jednak, czy okaże się skuteczna, pokaże praktyka. Wszystko zależy od pierwszych wyroków sądu. Wtedy dowiemy się, jak sądy traktują takie sprawy.
Co, Pani zdaniem, może być przeszkodą w realizacji zapisów ustawy?
Barierą może okazać się obowiązek wpłacenia do sądu zabezpieczenia. Kwota zabezpieczenia może wynieść maksymalnie 20 procent wartości przedmiotu sporu. Zatem, żeby się sądzić, trzeba mieć pieniądze.
Bezpłatna infolinia
- Pod bezpłatnym numerem telefonu Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - 800 800 008 - każdy uzyska informację w interesującej go sprawie konsumenckiej. Dzwonić można z telefonów komórkowych i stacjonarnych. Infolinia obsługiwana jest przez prawników w dni powszednie w godzinach 9-17.
Opinia. Ustawa dobra dla konsumentów.
Nowe przepisy ułatwią konsumentom dochodzenie swoich praw - uważa Maja Beca ze Stowarzyszenia Konsumentów Polskich.
Wielu konsumentów - ze względu na niewysokie straty oraz czas poświęcony na dopełnienie formalności i sądowe procedury - uznaje, że dochodzenie swoich praw nie ma sensu.
- Obecnie w tej samej sprawie może wystąpić kilka osób. Grupa musi wybrać swojego profesjonalnego reprezentanta - mówi Maja Beca. - Zatem konsument nie będzie musiał poświęcać swojego czasu.
Wydaje się, że latem nowe przepisy najbardziej dotkną biura podróży. Prawie wszystkie wycieczki liczą powyżej 10 uczestników. Jeśli turyści będą niezadowoleni z wyjazdu, mogą zażądać - na przykład - zwrotu części pieniędzy.
- Ustawa może dotknąć także firmy telekomunikacyjne - wyjaśnia Maja Beca. - Niedawno jeden z operatorów sieci zmienił regulamin świadczenia usług. Operator powinien rozesłać regulamin do swoich klientów. Niestety, dużo osób go nie dostało i o zmianach dowiedziało się z rachunku telefonicznego.
Kłopoty mogą mieć też deweloperzy, których łatwiej będzie ukarać za nieterminowe oddawanie mieszkań, wady budynków, niestaranne wykończenie i stosowanie niedozwolonych klauzul.
- Choć to sąd zdecyduje, czy dana sprawa nadaje się do rozpatrzenia, konsumentom na pewno łatwiej będzie uzyskać rekompensatę za poniesione straty - zapewnia Maja Beca.
