Zmiany wbrew konstytucji

Na przeszkodzie do wcielenia w życie pomysłu premiera Donalda Tuska, żeby emerytury i renty waloryzować nie tak jak dotychczas procentowo, lecz kwotowo, może stanąć konstytucja.

<!** Image 2 align=right alt="Image 156194" sub="Starość nie radość, coraz więcej emerytów żyje w sferze ubóstwa / Fot. jupiter ">Podczas środowego spotkania z przedstawicielami OFE premier Donald Tusk zapowiedział zmianę zasad waloryzacji emerytur i rent z procentowej na kwotową. Oznacza to, że przeznaczoną na podwyżkę świadczeń w 2011 r. kwotę około 3,5 mld zł podzielono by równo pomiędzy ponad 9,3 mln emerytów i rencistów. Na głowę wypadłoby nieco ponad 31 zł miesięcznie. - W ten sposób osoby z najniższymi świadczeniami dostają procentowo najwyższą podwyżkę - tłumaczy w „Rzeczpospolitej” minister w Kancelarii Premiera Michał Boni. Kwotowa waloryzacja miałaby obowiązywać w latach 2011-2013. Gdyby nadal obowiązywały dotychczasowe zasady, waloryzacja w 2011 r. wyniosłaby 2,45 proc.

Naruszanie prawa

Eksperci jednak ostrzegają, że takie rozwiązanie jest niekonstytucyjne. Zostaną bowiem naruszone prawa nabyte osób pobierających obecnie wyższe świadczenia. Jak zwraca uwagę „Dziennik Gazeta Prawna”, z tego właśnie powodu z podobnego pomysłu zrezygnował kilka lat temu rząd Jarosława Kaczyńskiego. - Jest wysokie prawdopodobieństwo, że Trybunał Konstytucyjny uzna waloryzację kwotową za niekonstytucyjną - mówi cytowany przez „DGP” dr Ryszard Piotrowski, konstytucjonalista z UW.

<!** reklama>Ale to niejedyny aspekt, który rząd będzie musiał wziąć pod uwagę. Według „DGP” niektórzy mogą przekroczyć próg dochodowy uprawniający do pomocy społecznej.

Niesprawiedliwy układ

- Podobna operacja była przeprowadzona w Polsce na początku lat 90., kiedy zmniejszono kwotę bazową - powiedział nam dr Wojciech Nagel, ekspert BCC ds. pracy i polityki społecznej. - To rozwiązanie zakwestionował Trybunał Konstytucyjny i należało potem wypłacać duże rekompensaty dla wyrównania świadczeń. Najpierw więc należałoby dokonać analizy prawnej. Rozwiązanie to może prowadzić do spłaszczenia świadczeń emerytalnych, które są wypadkową tego, co człowiek wypracował w ciągu lat swojej pracy. Najbardziej obawiam się sytuacji, w której odtworzyłby się stary, czyli biedny portfel emerytalny. To jest już poważnym problemem w Unii Europejskiej, gdzie aż 19 proc. emerytów jest w sferze ubóstwa. Rządy niektórych państw chcą temu zapobiegać, mechanicznie podnoszą emerytury, ale jest to tylko działanie doraźne, nierozwiązujące problemu systemowo.

- To jest kolejna populistyczna akcja, która nie poprawi sytuacji osób pobierających najniższe świadczenia - ocenia Anna Bańkowska, posłanka Lewicy, była prezes ZUS. - Należy pamiętać, że waloryzacja jest kawałkiem odtwarzania wartości świadczenia, które jest pochodną wpłaconych składek. Ci, którzy obecnie mają trochę wyższe emerytury, podczas aktywności zawodowej płacili dużo wyższe składki, a i tak ich świadczenie naliczane jest od zaniżonej do 250 proc. podstawy. Pójście na waloryzację kwotową przy dość dużej inflacji oznaczać będzie, że za parę lat świadczenia emerytalne staną się świadczeniami socjalnym, prawie równymi dla wszystkich. Jest to antyteza filozofii systemu ubezpieczeń społecznych. Niektórym taki pomysł może się podobać, ale tylko do czasu. W istocie jednak jest tylko złudną nadzieją dla tych, którzy mają najniższe świadczenia, bo nie o ich podwyżkę chodzi, lecz o oszczędności budżetowe.

- Uważam, że ta propozycja jest niekonstytucyjna, bo nie gwarantuje świadczeń na poziomie wynikającym z ustawowych regulacji - dodaje poseł Bańkowska. - Jestem załamana, że takie koncepcje niemające nic wspólnego z zasadą sprawiedliwości społecznej w ogóle powstają. Zamiast waloryzacji kwotowej wolałabym przyznanie dodatków do najniższych świadczeń.