Skorupka ma chronić, białko zapobiega przegrzewaniu, a żółtko to esencja życia i energii

Różne gatunki ptaków, różne jaja?
- Rzeczywiście jest tak, że co gatunek, to inne jajo. Nie ma żadnej reguły i jest to tajemnicą świata ptaków. Nie znamy odpowiedzi na pytanie: jak to się dzieje, że mały ptak składa proporcjonalnie do masy ciała samicy duże jajo i odwrotnie. Na przykład cały lęg (wszystkie złożone jaja) malutkiego, owadożernego jerzyka, waży 20 procent masy. Cały lęg orła bielika waży tyle samo. Nieduże ptaki: łyska i śmieszka (pospolita mewa), składają jaja o wadze około 50 procent masy ciała. Ciężar lęgu kuropatwy sięga nawet 70 procent masy ciała. A lęg bardzo malusieńkiego raniuszka przekracza ciężar ciała samicy.

_Jaką rolę pełnią poszczególne części jaja?_Skorupa ma chronić. Nie jest jednak jednolitym pancerzem. Zbudowana jest z graniastosłupów węglanu wapnia, między nimi są otworki. Pisklę musi oddychać, dlatego też powietrze musi przenikać do środka jaja. Pod skorupką jest kilka pergaminowych błon, które są swoistymi membranami. Pod nimi znajduje się białko i żółtko. Żółtko to kwintesencja życia i energii. Natomiast białko jest elementem zabezpieczającym pisklę przed wstrząsami i przegrzaniem. Żółtko zawieszone jest w białku na sznurach zwanych chalazami. Ułatwia to amortyzację całego zarodka.

Istnieje kwadratowe jajo?Jest to możliwe. W pierwszym etapie skorupka jest elastyczna i można ją w jakimś stopniu formować. Oczywiście kształt jaja zależy od kształtu jajowodu. Prawie okrągłe jaja występują u sów i puchaczy, a gruszkowate u nurzyka. Na kształt mają również wpływ warunki środowiskowe. Nie ma dwóch identycznych jaj. Nawet w lęgu tej samej samicy się to nie zdarza.

Czym kierują się ludzie, wybierając jaja do konsumpcji?Kiedyś musiały być duże i smaczne. Nie opłacało się im zbierać malutkich jajeczek przepiórki. Chociaż są one bardzo dobre i bardzo wartościowe. Ludzie zbierali jaja gęsi i kaczek. Obecnie podbieramy jaja strusiom. Działalność człowieka (wybieranie jaj - przyp. aut.) daje czasami zaskakujące efekty; na przykład mewa śmieszka, żyjąca w Wielkiej Brytanii, regularnie uzupełniała braki. W miejsce podebranych jaj, składała nowe. W ten sposób zmuszano samicę do złożenia ośmiu, nawet dziewięciu jaj, a nie trzech.

A dzisiaj?Zdarza się, że niektórzy postępują niezgodnie z prawem i wybierają gęsie jaja. Podkładają je do wysiedzenia gęsiom domowym. W województwie kujawsko-pomorskim takie rzeczy się zdarzają.

Czy jaja, tak jak kształtem, różnią się także składem?Tak. Różnią się wieloma elementami, głównie zawartością żółtka, najbardziej odżywczej części. W żółtku znajdują się wszystkie substancje dające możliwości rozwoju zarodka. Im więcej żółtka, tym pisklę ma wyższy stopień dojrzałości i większe szanse na przeżycie.

Czy są jaja, które mogą zaszkodzić?Hmmm... Myślę, że nie. Mamy przecież do czynienia z białkiem i żółtkiem. Jajo mogłoby najwyżej nie być smaczne i trudniej przyswajalne. Jaja strusia są właśnie lekkostrawne, doskonale przyswajalne. Organizm człowieka wykorzystuje z nich więcej substancji odżywczych od tych, znajdujących się w jajach kurzych.

Przyzwyczajenie?Tak. Przyzwyczajenie jest drugą naturą człowieka. I dlatego preferujemy jaja kurze. Poza tym jaja gęsie i kacze są niesmaczne. Do kurzych jesteśmy przyzwyczajeni. Gospodynie często wybierają te jaja, których skorupka jest ciemna, ponieważ ma dużo pigmentu. Karoten jest związkiem, którego ptaki nie potrafią syntetyzować. Muszą pobierać go ze środowiska. Ciemny kolor oznacza, że samica i samiec byli silniejsi i zdrowsi. Dlatego podświadomie odrzucamy jaśniejsze jaja.