Rowerem wokół Zalewu Smukalskiego nad Brdą. Oto pomysł na wycieczkę dla każdego turysty

Każdy wyniesie z tej wyprawy wyłącznie pozytywne wrażenia, a te to głównie widoki na rozlewającą się w wąskiej dolinie i przypominającą jezioro Brdę. Tak naprawdę jest to jezioro, tyle że sztuczne, bo utworzone dzięki spiętrzeniu nurtu rzeki o 8 metrów na zaporze hydroelektrowni w bydgoskiej Smukale.

Przy maksymalnym piętrzeniu Zalew Smukalski osiąga powierzchnię 96 hektarów, długość 6-8 kilometrów, zaś średnią szerokość 120-150 metrów. Dlatego zalew nadal, zwłaszcza na swym górnym i środkowym odcinku, przypomina rzekę. Dopiero na wysokości bydgoskiego peryferyjnego osiedla Smukała woda staje się szersza (do ok. 200 m) i zaczyna przypominać jezioro.
Ten fakt wykorzystali mieszkańcy Smukały – oprócz stale zamieszkanych domów, wybudowano tu wiele domków typowo letniskowych z działkami schodzącymi do samej wody, z pomostami.

Poza Smukałą i kolejnym peryferyjnym osiedlem Janowo, otoczenie zalewu pozostaje naturalne, leśne. Na obu wysokich brzegach dominują tzw. bory świeże, zaś na obniżeniach terenu przy samej wodzie lasy grądowe.

Tu i ówdzie widać kikuty zatopionych i obumarłych drzew. Widać też osuwiska piasku z wysokich, klifowych brzegów.
W Janowie przy ul. Biwakowej znajdują się rodzinne ogródki działkowe, mały sklepik i stanica wodna – camping „Na Szlaku”. Na bożenkowskim (lewym, północnym brzegu przy ul. Nadrzecznej 1) znajduje się Dom Pomocy Społecznej. Warto też wspomnieć iż podobna placówka – Zakład Pielęgnacyjno – Opiekuńczy znajduje się również w Smukale (ul. Smukalska 251).

Wzdłuż lewego brzegu Zalewu Smukalskiego wąską ścieżką biegnie fragment żółtego szlaku im. Leona Wyczółkowskiego. Wzdłuż prawego brzegu, m.in. przez Janowo, wytyczono fragment niebieskiego Szlaku Brdy (początek w bydgoskim Brdyujściu, koniec w Konarzynach w powiecie chojnickim). Oba szlaki przeplatają się z czerwonym oraz czarnym.

Możliwości penetracji okolic, a nawet dalszych rejonów, jest więc sporo i to zarówno pieszo, jak na rowerze. Sam zaś Zalew Smukalski, co oczywiste, warto przepłynąć kajakiem. Wypożyczalnie sprzętu znajdują się w janowskiej stanicy oraz w Smukale.

Zaporę w Smukale Dolnej i jej dwie turbiny Kaplana o łącznej mocy 4 MW uznaje się za ostatni z elementów kaskadowej zabudowy energetycznej rzeki Brdy, ale nie jest to do końca prawda – w samej Bydgoszczy (na Wyspie Młyńskiej) funkcjonuje mała elektrownia wodna „Kujawska”, zaś na jazie w bydgoskim Czersku Polskim (2 km od ujścia Brdy do Wisły) inna mała elektrownia „Mewat”.

Przy dzikiej plaży w Smukale Dolnej znajduje się miejsce upamiętniające dwukrotny (w 1953 i 1966 r.) pobyt ks. Karola Wojtyły, przyszłego papieża Jana Pawła II, uczestnika spływów kajakowych Brdą. Tu właśnie kończyły się spływy rozpoczynane w górnym odcinku rzeki - w miejscowości Nowa Brda. Kajakarze nie płynęli dalej do centrum Bydgoszczy.