Rejewskiemu Order Orła Białego się nie należy?

W listopadzie 2019 r. „Pomorska” wystąpiła z inicjatywą nadania Orderu Orła Białego trzem matematykom i kryptologom, autorom największego sukcesu przedwojennego polskiego wywiadu. Poparły ją władze Stowarzyszenia Osób Internowanych „Chełminiacy 1982”. Stosowne wnioski, podpisane przez przewodniczącego Tadeusza Antko­wiaka, trafiły do Warszawy.

Dotąd jednak nie otrzymaliśmy oficjalnego stanowiska Kapituły Orderu Orła Białego, ani Kancelarii Prezydenta RP (zgodnie z ustawą o orderach i odznaczeniach prezydent RP, z tytułu wyboru na ten urząd, staje się Kawalerem Orderu Orła Białego, Wielkim Mistrzem Orderu i przewodniczy Kapitule).

Od 1992 r. Order Orła Białego nadano m.in. wielu koronowanym głowom i mężom stanu. Ci, którzy skrócili II wojnę światową, ratując jednocześnie miliony ludzi, chyba się takiego uhonorowania nie doczekają.

Ich nieprzeciętne zdolności, pracowitość i odwaga sprawiły, że polski wywiad, jako jedyny w międzywojennej Europie, znał treści najtajniejszych depesz niemieckich, szyfrowanych Enigmą. Dzięki Rejewskiemu, Różyckiemu i Zygalskiemu podczas II wojny światowej nasi sojusznicy mogli czytać wojskowe depesze i znać plany wroga.

Nie sposób też zrozumieć, dlaczego w 2000 roku Rejewski, Różycki i Zygalski otrzymali pośmiertnie tylko Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski? Nie byli godnymi Orderu Orła Białego?

Przypomnijmy: Order Orła Białego jest „nadawany za znamienite zasługi cywilne i wojskowe dla Rzeczypospolitej Polskiej, położone zarówno w czasie pokoju jak i w czasie wojny”. Któż bardziej odpowiada temu kryterium jak nie nasi kryptolodzy? Tym bardziej jest to niezrozumiałe, że nasza wiedza o działaniach na „tajnym froncie” w czasie wojny znacznie się w ostatnich dwóch dekadach poszerzyła. Szczególną okazją do uhonorowania wybitnych kryptologów Orderem Orła Białego było 100-lecie odzyskania niepodległości Polski. Niestety, ku naszemu zdumieniu i wielkiemu rozczarowaniu na liście 25 wybitnych Polaków nie było pogromców Enigmy.

***
Marian Rejewski, rodowity bydgoszczanin, absolwent Uniwersytetu Poznańskiego (1929), asystent w Instytucie Matematycznym tej uczelni, pracownik Biura Szyfrów Oddziału II Wojska Polskiego (od 1930) dokonał rzeczy, z którą nie poradzili sobie wybitni kryptolodzy brytyjscy i francuscy. Pod koniec grudnia 1932 r., przy pomocy równań matematycznych „złamał” niemiecką maszynę szyfrującą ENIGMA. Od stycznia 1933 r., razem z Jerzym Różyckim i Henrykiem Zygalskim doskonalił metody prowadzące do automatyzacji i przyspieszenia procesu odtwarzania kluczy dziennych. W uzasadnieniu wniosku o nadanie Rejewskiemu Złotego Krzyża Zasługi (1938) płk Stefan Mayer pisał: „Wybitna, nieprzeciętna siła w dziedzinie szyfrów obcych, wyjątkowo uzdolniony, oddaje dla dobra sprawy nieocenione usługi”.

W październiku 1938 r. genialny matematyk opracował model agregatu tzw. bomby kryptologicznej.

Owoce pracy Rejewskiego (i jego kolegów) zostały w lipcu 1939 r. przekazane wywiadom Francji i Anglii. Dzięki temu kryptolodzy pracujący w Rządowym Ośrodku Kodów i Szyfrów w Bletchley Park pod Londynem mieli znakomite podstawy, by zmierzyć się z niemiecką Enigmą.

W 1973 r., po latach milczenia świat dowiedział się, że to polscy matematycy pierwsi złamali Enigmę. Dopiero jednak od dwóch dekad historycy przyznają, że dzięki Rejewskiemu, Różyckiemu i Zygalskiemu wojna trwała krócej, że uratowano kilka milionów istnień ludzkich.

Dziś przypada 40. rocznica śmierci genialnego bydgoszczanina. Zmarł 13 lutego 1980 roku w Warszawie