Klasyfikacja dostawców wysokiego ryzyka (DWR ), przewidziana w najnowszych regulacjach cyberbezpieczeństwa, stawia polskie firmy przed ogromnym wyzwaniem. Szczególnie dotyka przedsiębiorstw opartych na skomplikowanych międzynarodowych łańcuchach dostaw, które będą musiały zmierzyć się z surowymi ograniczeniami w imię ochrony infrastruktury narodowej.
Choć nowe przepisy mają zabezpieczać krytyczne zasoby cyfrowe, dla polskich firm oznaczają one istotny wzrost kosztów i konieczność radykalnej reorganizacji – od zmiany dostawców po wdrażanie wymagających i kosztownych zabezpieczeń. Przedsiębiorstwa będą zmuszone przystosować się do restrykcyjnych zasad, a niepewność i ryzyko rosną z każdym dniem.
Szczególnie dotkliwe mogą być skutki dla branż, które w dużym stopniu polegają na dostawcach zagranicznych, takich jak sektor technologiczny, produkcyjny czy energetyczny. Wprowadzenie nowych ograniczeń może skutkować wzrostem cen surowców i komponentów, co negatywnie wpłynie na rentowność firm oraz ceny końcowe produktów. Dodatkowo wykluczenie najważniejszych dostawców z rynków, gdzie konkurencja jest ograniczona, grozi dalszym wzrostem kosztów i zmniejszeniem dostępności niezbędnych komponentów.
Przepisy te, choć mają na celu poprawę cyberbezpieczeństwa, generują ryzyko gospodarcze – od utraty płynności finansowej po redukcję eksportu, szczególnie w obliczu potencjalnych działań ze strony takich partnerów handlowych jak Chiny. Wprowadzenie klasyfikacji DWR podkreśla konieczność wyważenia polityki bezpieczeństwa z interesami gospodarczymi, aby uniknąć nadmiernych obciążeń dla polskich przedsiębiorstw, o których można przeczytać w raporcie Frontier Economics zrealizowanym na zlecenie Polsko-Chińskiej Głównej Izby Gospodarczej, SinoCham.
Reorganizacja łańcuchów dostaw
W obliczu ryzyka nagłej klasyfikacji dostawców jako DWR, przedsiębiorstwa będą zmuszone do wdrażania środków zapobiegawczych, nawet jeśli ich dostawcy finalnie nie trafią do kategorii wysokiego ryzyka. Taka niepewność może powodować potrzebę inwestycji w alternatywne źródła zaopatrzenia oraz zwiększenia zasobów magazynowych, by zminimalizować potencjalne zakłócenia produkcji.
Proces dostosowania łańcuchów dostaw do nowych wymogów jest kosztowny i skomplikowany, zwłaszcza w sektorach zależnych od importu komponentów, takich jak przemysł technologiczny, elektroniczny oraz motoryzacyjny. Polskie firmy będą musiały ponieść wydatki nie tylko na analizę ryzyka związanego z dostawcami, ale również na adaptację do nowych wymagań, takich jak zapewnienie alternatywnych źródeł dostaw oraz dodatkowe zapasy surowców. To nie tylko zwiększa koszty operacyjne, ale także wpływa na konkurencyjność przedsiębiorstw na rynku krajowym i zagranicznym. Ostatecznie, nawet jeśli dostawcy nie zostaną uznani za DWR, wydatki te stanowią obciążenie finansowe, którego firmy wolałyby uniknąć.
Wyższe koszty wpływające na rentowność
W wielu przypadkach zastąpienie dotychczasowych, sprawdzonych dostawców wiązać się będzie z większymi kosztami surowców i komponentów, szczególnie w sektorach, które silnie polegają na międzynarodowych łańcuchach dostaw, takich jak elektronika, energetyka i produkcja przemysłowa. Takie dodatkowe wydatki mogą znacząco wpłynąć na rentowność przedsiębiorstw, obniżając ich marże zysku.
Firmy, które nie będą w stanie zneutralizować wyższych kosztów produkcji poprzez wewnętrzną optymalizację procesów, będą zmuszone przenieść część tych kosztów na konsumentów. To z kolei może skutkować wzrostem cen produktów na rynku krajowym, co wpłynie na ich konkurencyjność. Wzrost cen może być szczególnie odczuwalny w przypadku produktów masowych i często kupowanych przez konsumentów, takich jak sprzęt AGD, elektronika użytkowa czy produkty motoryzacyjne.
Dla wielu firm wyższe koszty surowców stanowią istotne ryzyko finansowe. Zwiększenie wydatków na produkcję może osłabić ich pozycję na rynku, szczególnie w zestawieniu z międzynarodowymi konkurentami, którzy być może nie są obciążeni podobnymi regulacjami.
Koncentracja rynkowa i wzrost cen
Wykluczenie istotnych graczy z rynku z powodu ich potencjalnego ryzyka dla cyberbezpieczeństwa oznacza, że firmy będą miały do wyboru mniej dostawców. W sytuacji, gdy na rynku pozostanie tylko kilka firm oferujących kluczowe komponenty lub usługi, naturalnie wzrośnie ich pozycja negocjacyjna i możliwość narzucania wyższych cen.
Zmniejszona konkurencja wpływa na ograniczenie innowacji oraz osłabienie motywacji do utrzymywania wysokiej jakości i konkurencyjnych cen. Szczególnie dotknięte mogą być branże takie jak telekomunikacja, elektronika oraz sektor IT, gdzie specjalistyczne komponenty są produkowane przez ograniczoną liczbę globalnych dostawców. Jeśli kluczowi dostawcy zostaną uznani za DWR, polskie firmy będą zmuszone do korzystania z droższych lub mniej wydajnych alternatyw, co ostatecznie przełoży się na wzrost kosztów produkcji.
Wyższe ceny wynikające ze zwiększonej koncentracji rynkowej prawdopodobnie zostaną przeniesione na odbiorców końcowych. Konsumenci oraz firmy korzystające z tych technologii mogą doświadczyć wyższych cen produktów i usług. W dłuższej perspektywie takie zmiany mogą również negatywnie wpływać na konkurencyjność polskich firm na rynku międzynarodowym, szczególnie w porównaniu do podmiotów z krajów bez podobnych ograniczeń.
Spadek polskiego eksportu z powodu barier handlowych
Nowe obostrzenia, choć mają na celu ochronę infrastruktury i zasobów cyfrowych przed zagrożeniami, mogą również niezamierzenie tworzyć dodatkowe bariery handlowe, które wpłyną negatywnie na eksport poza Unię Europejską. Przewiduje się, że w ciągu dziesięciu lat ograniczenia związane z klasyfikacją DWR mogą przyczynić się do spadku eksportu polskich produktów nawet o 2,9 miliarda euro.
Dla firm eksportujących produkty na rynki poza UE nowe przepisy mogą oznaczać wyższe koszty operacyjne, związane zarówno z koniecznością dostosowania się do lokalnych wymagań, jak i z potencjalnymi trudnościami w pozyskiwaniu odpowiednich surowców lub komponentów. Przedsiębiorstwa mogą być zmuszone do zmiany dostawców lub rezygnacji z niektórych zagranicznych kontrahentów, co utrudni im konkurowanie na globalnym rynku.
Dodatkowe bariery handlowe mogą również zniechęcić partnerów zagranicznych do współpracy z polskimi firmami, szczególnie w krajach, gdzie rywalizacja o dostęp do lokalnych rynków jest intensywna. To ograniczy zasięg polskich produktów i usług, wpływając na rentowność sektora eksportowego oraz na zatrudnienie w branżach zależnych od eksportu.
Możliwe retorsje w handlu międzynarodowym
Polska utrzymuje silne relacje handlowe z Chinami, które są kluczowym dostawcą zaawansowanych technologicznie maszyn i komponentów. W 2022 roku wartość importu z Chin wyniosła 43,9 miliarda euro, a prawie połowę tej kwoty stanowiły maszyny i urządzenia technologiczne. Jednocześnie Polska importowała z Chin infrastrukturę cyfrową o wartości 4,6 miliarda euro – produkty te mogą być szczególnie narażone na restrykcje wynikające z klasyfikacji DWR.
Jeśli Polska ograniczy dostęp chińskich dostawców do swojego rynku, istnieje ryzyko, że Chiny mogą odpowiedzieć sankcjami obejmującymi polski eksport do Chin, który w 2022 roku wyniósł 3,1 miliarda euro. Taka sytuacja może szczególnie dotknąć polskie przedsiębiorstwa z sektora zaawansowanych technologii oraz przemysłowych maszyn, które eksportują swoje produkty do Chin. Działania takie jak cła lub ograniczenia importowe, mogłyby znacząco osłabić pozycję konkurencyjną polskich firm na chińskim rynku, co wpłynęłoby na ich przychody i potencjalnie prowadziło do redukcji miejsc pracy.
Proporcjonalne podejście do implementacji regulacji DWR jest kluczowe, aby osiągnąć równowagę między wymaganiami bezpieczeństwa a skutkami dla gospodarki.
Powyższa treść powstała w wyniku analizy raportu przygotowanego przez Frontier Economics, opracowanej przez Polsko Chińską Główną Izbę Gospodarczą SinoCham i stanowi subiektywną opinię Izby.
