Nielegalna migracja. Nowa ustawa o cudzoziemcach weszła w życie. Co się zmienia?

Nowelizację ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw opublikowano w poniedziałek w Dzienniku Ustaw, a we wtorek weszła ona w życie.

Nowe przepisy dotyczą m.in. cudzoziemców zatrzymanych niezwłocznie po nielegalnym przekroczeniu granicy zewnętrznej Unii Europejskiej.

Nowelizacja zakłada, że w przypadku nielegalnego przekroczenia polskiej granicy komendant placówki Straży Granicznej sporządzi protokół oraz wyda postanowienie o opuszczeniu przez nielegalnego migranta terytorium Polski.

Cudzoziemiec, poza nakazem opuszczenia RP, dostanie także zakaz ponownego wjazdu na teren naszego kraju i innych państw obszaru Schengen. Zakaz taki może trwać od pół roku do sześciu lat.

W założeniu przepisy te mają ograniczyć formalności, które wykonuje Straż Graniczna i tym samym przyspieszyć postępowanie w sprawie zobowiązania cudzoziemca do powrotu.

Nowela wprowadziła ponadto przepis do ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony w Polsce dotyczący kompetencji Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców.

„Szef Urzędu może pozostawić bez rozpoznania wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, który został złożony przez cudzoziemca zatrzymanego niezwłocznie po przekroczeniu wbrew przepisom prawa granicy zewnętrznej (…) chyba że cudzoziemiec ten przybył bezpośrednio z terytorium, na którym jego życiu lub wolności zagrażało niebezpieczeństwo prześladowania lub ryzyko wyrządzenia poważnej krzywdy, oraz przedstawił wiarygodne przyczyny nielegalnego wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej niezwłocznie po przekroczeniu granicy” - głosi art. 3 ust. 1a ustawy.

U nowelizacji znalazł się również zapis o odpowiedzialności karnej za niszczenie przygranicznej infrastruktury.

„Kto zabiera, niszczy, uszkadza, usuwa, przesuwa lub czyni niezdatnymi do użytku elementy infrastruktury, znajdujące się w strefie nadgranicznej i przeznaczone do ochrony granicy państwowej, w szczególności ogrodzenia, zasieki, zapory lub rogatki,
podlega karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do lat pięciu” - czytamy.5.

Z kolei w „przypadku mniejszej wagi”, sprawca podlega grzywnie.”

Wiceminister spraw wewnętrznych Bartosz Grodecki, przedstawiając w ubiegłym miesiącu założenia nowych przepisów, przekonywał, że zostały one wprowadzone, aby dostawać obecne prawo do aktualnej sytuacji migracyjnej.

Wskazał przy tym, że zaproponowane rozwiązania „zapewniają skuteczniejsze niż dotychczas środki w celu sprawnego przeprowadzania postępowań w sprawie przekroczenia granicy wbrew przepisom prawa oraz udzielenia ochrony międzynarodowej”.

Dodał, że nowe przepisy usprawnią działania Straży Granicznej w zakresie zapobiegania nielegalnym przekroczeniom granicy i były one konsultowane ze służbami. - Zmiana przepisów ma wpływ na zapewnienie cudzoziemcom przebywającym w Polsce dostępu do właściwych procedur udzielania ochrony międzynarodowej (…) Możliwość ubiegania się o ochronę międzynarodową zgodnie z krajowym i unijnymi ramami prawnymi, a także zobowiązaniami wynikającymi z konwencji genewskiej. Te zobowiązania w dalszym ciągu będą dostępne dla osób ubiegających o ochronę na terytorium RP – zapewniał wiceszef
MSWiA.

Do założeń nowej ustawy odniosła się Helsińska Fundacja Praw Człowieka. Jej zdaniem nowa ordynacja łamie zasady unijnego prawa azylowego oraz mogą być wykorzystywane do „bezprawnego wydalania z terytorium Polski cudzoziemców, którzy kwalifikują się do udzielenia im ochrony międzynarodowej”.

HFPC wskazała, że zawarte w projekcie przepisy dają podstawę do wydalenia cudzoziemca z Polski, nawet gdy wystąpi on z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej.

„Tymczasem zgodnie z unijnym prawem azylowym cudzoziemiec ubiegający się o ochronę międzynarodową nie może być wydalony z terytorium państwa członkowskiego w czasie rozpatrywania złożonego przez niego wniosku” - napisano w komunikacie.
Organizacja zwraca uwagę, że projekt wprowadza również możliwość pozostawienia bez rozpoznania wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, gdy został on złożony przez cudzoziemca zatrzymanego niezwłocznie po przekroczeniu granicy zewnętrznej UE wbrew przepisom prawa.

„To rozwiązanie również jest niezgodne z prawem UE, gdyż takie okoliczności mogą być co najwyżej podstawą do przyspieszonego rozpoznania wniosku, a nie wyjątkiem od zasady pozostawienia go bez rozpoznania. Dodatkowo określenie, czy dane państwo trzecie było bezpieczne dla cudzoziemca, wymaga spełnienia szczegółowych warunków określonych przez prawo UE” - czytamy.