Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Najlepszy przyjaciel człowieka

Tadeusz Oszubski
Nowe znaleziska dowodzą, że do udomowienia psów doszło w różnych okresach i miejscach świata. Pies okazuje się pradawnym gatunkiem, wywodzącym się od wielu przodków.

Nowe znaleziska dowodzą, że do udomowienia psów doszło w różnych okresach i miejscach świata. Pies okazuje się pradawnym gatunkiem, wywodzącym się od wielu przodków.

<!** Image 2 align=none alt="Image 192781" sub="Wilk i pies. Charakterystyczną cechą, odróżniającą udomowione psy od ich wilczych przodków, są krótsze i szersze pyski.">Nauka zakładała, że związki wspólnot ludzi i psów są bardzo dawne, że człowiek wpłynął na powstanie tego gatunku, który wyewoluował z wilczych przodków. Kiedy jednak udomowiono najlepszego przyjaciela człowieka?

<!** reklama>Naukowcy znajdowali szczątki psów sprzed kilkunastu tysiącleci a jedynym dowodem, że związki człowieka i psa są dużo starsze, były ślady stóp ludzkiego dziecka i łap dużego psa, odciśnięte 26 tys. lat temu w podłożu jaskini Chauvet we Francji. Dziś wiemy, że psy związane z ludzkimi wspólnotami żyły już 33 tys. lat temu! Za dowód służy czaszka psa, odkryta przez rosyjskich archeologów latem 2011 roku w jaskini Razbojniczaja w górach Ałtaj na Syberii. To że psie szczątki liczą aż 33 tys. lat wykazały badania, przeprowadzone wiosną tego roku.

- Podczas analizy cech morfologicznych szczątków psa odkrytych w górach Ałtaj na Syberii ustaliliśmy, że to udomowiony gatunek - wyjaśnia dr Greg Hodgins z University of Arizona’s Accelerator Mass Spectrometry Laboratory. - Zasadniczo wilki żyjące dziko mają długie, wąskie pyski, a proces udomowienia psowatych prowadzi do skrócenia pyska i poszerzenia szczęki. Co zaskakujące, żyjący 33 tysiące lat temu pies z Ałtaju nie wydaje się być przodkiem współczesnych psów.

Podobnie jest z nieco młodszym prapsem, którego szczątki odkryto jesienią 2008 roku w jaskini Goyet w Belgii. Znaleziona tam czaszka psa, którego gatunek wymarł, liczyła 31 tys. 700 lat. W tym samym miejscu znaleziono ślady obecności człowieka z tzw. kultury oryniackiej. Analizy szczątków wykazały, że belgijski pies był duży, masywnie zbudowany i miał potężne kły.

- Przypominał dzisiejszego psa rasy siberian husky, z tym że był od niego większy, porównywalny z największymi współczesnymi psami pasterskimi - stwierdził dr Germonpre, paleontolog z belgijskiego Królewskiego Instytutu Nauk Przyrodniczych. - Paleolityczne psy miały szersze i krótsze pyski oraz większe mózgi niż wilki zarówno te z tamtej epoki, jak i współczesne.

Izotopowa analiza kości wskazała, że na dietę belgijskiego psa składało się mięso koni, wołów piżmowych i reniferów, nie było w niej za to ryb i owoców morza.

Współautorka badań, biolog ewolucyjny dr Susan Crockford z kanadyjskiego instytutu Pacific Identifications ustaliła, że znalezisko przypomina szczątki żyjącego 31 tys. lat temu psa z Belgii. Pies z Ałtaju przypomina też większością cech udomowione psy, które tysiąc lat temu żyły na Grenlandii. Jednak wszystkie te psy nie wywodziły się od wspólnego przodka.

- Wilki nie były celowo udomawiane przez człowieka. Wytworzenie się psów z wilków było naturalnym procesem - uważa dr Crockford. - W tamtej epoce ludzie intensywnie polowali na zwierzęta i w trakcie swych wędrówek pozostawiali po sobie stosy kości, a to przyciągało wilki.

Pradawny związek ludzi i psów to wciąż wielka zagadka. Próbuje ją wyjaśnić także wspomniany amerykański uczony, dr Greg Hodgins.

- Najdawniejsze udomowione zwierzęta kojarzą nam się zwykle z krowami, owcami czy kozami, które dostarczają człowiekowi pożywienia, a więc mięsa, mleka i serów, a poza tym wełny i skór na odzież - mówi dr Hodgins. - Zagadką jest więc tak dawne udomowienie psów, bo z tymi zwierzętami ludzie mają inne relacje. Prawdopodobnie chodziło o wspólne chronienie terytoriów, pomoc w polowaniu oraz towarzystwo. W różnych okresach epoki lodowcowej ludzie dzielili tereny w Eurazji z wilkami lub innymi gatunkami psowatych. Ludzie i wilki tak długo na siebie wpływali, że w zwierzętach doszło do zmian ewolucyjnych i powstały psy. Były to jednak czasy, w których dochodziło do gwałtownych zmian klimatycznych, zmuszających człowieka do radykalnych zmian stylu życia. Przypuszczalnie to sprawiło, że linie psowatych z tamtej epoki nie przetrwały do czasów współczesnych.

Najstarsze znaleziska ujawniają, że do udomowienia psów doszło w różnych epokach i miejscach. Współczesne psy nie mają jednego przodka lecz wielu. Tym bardziej zaskakuje, że linie najdawniejszych znanych nauce psów z Ałtaju i Belgii wymarły, nie pozostawiły swych genów w DNA współcześnie żyjących psich ras.


<!** Image 3 align=none alt="Image 192781" sub="Czaszka najdawniejszego psa odkryta w górach Ałtaj na Syberii">Fakty

Doskonały węch, nieco gorszy wzrok

Dzień Psa obchodzony jest 1 lipca. To święto ustanowiono w Polsce w 2007 r.

Pies w kręgu nauki określany jest wymiennie jako Canis lupus familiaris lub Canis familiaris.

Najważniejszym zmysłem psa jest niezwykle czuły węch. Wzrok psa jest słabszy niż u człowieka.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!