Kontrola NIK w bydgoskich spółkach komunalnych - wykryto nieprawidłowości finansowe i nie tylko

Delegatura Najwyższej Izby Kontroli w Bydgoszczy prowadziła przez trzy kwartały br. kontrolę „Nadzór właścicielski nad spółkami z udziałem jednostek samorządu terytorialnego oraz wpływ zobowiązań spółek na zadłużenie samorządów w województwie kujawsko-pomorskim”. Współpracowano z Regionalną Izbą Obrachunkową w Bydgoszczy. - Taką kontrole przeprowadzaliśmy po raz pierwszy i przyniosła efekty - stwierdził podczas czwartkowej (8.120 konferencji prasowej Tomasz Sobecki, dyrektor Delegatury NIK w Bydgoszczy.

Kontrola obejmowała lata 2017-2020.

NIK zauważą rosnący poziom zobowiązań samorządów w ciągu ostatnich lat. Wpływa to negatywnie na możliwości realizowania zadań ze względu na ograniczone środki niezbędne do ich sfinansowania. - Stąd jednostki samorządu terytorialnego część swoich zadań przekazują tworzonym przez siebie spółkom - wyjaśnia Michał Trempała, główny specjalista kontroli państwowej w bydgoskiej delegaturze. Spółki mają osobowość prawną, ale nie są zaliczane do sektora finansów publicznych. Dlatego mogą być wykorzystywane m.in. do transferu zadłużenia poza sektor finansów publicznych, a to wpływa na sytuację finansową samorządów. - Z naszych analiz wynika, że spółki te w ostatnich latach notowały coraz gorsze wyniki finansowe - mówi Trempała.

NIK skontrolowała w województwie kujawsko-pomorskim 18 jednostek. Stwierdzone w kontroli nieprawidłowości dotyczyły naruszeń na około 963 mln zł. W Bydgoszczy pod lupą inspektorów znalazły się Miejskie Zakłady Komunikacyjne, Leśny Park Kultury i Wypoczynku oraz Międzygminny Kompleks Unieszkodliwiania Odpadów ProNatura.

Najgorzej wypadły MZK. W spółce jako niegospodarne oceniono niewystąpienie na drogę postępowania sądowego w celu wyegzekwowania rekompensat za wykonanie usług publicznego transportu zbiorowego w latach 2017-2019 na łączną kwotę 31,6 mln zł należnych od ZDMiKP w Bydgoszczy. Działania zarządu spółki ograniczały się do wystawienia przedsądowych wezwań do zapłaty oraz negocjacji z ZDMiKP, które nie uznało roszczeń. Z wyjaśnień ówczesnego prezesa Andrzeja Wadyńskiego wynika, że powodem była m.in. "osobliwość sytuacji związanej z układem zależności pomiędzy spółką a wspólnikiem (prezydentem Bydgoszczy - red.), który - tak jak ZDMiKP - nie uznał roszczeń MZK. W wystąpieniu pokontrolnym NIK podkreśla, że z informacji uzyskanych od prezydenta i ZDMiKP nie wynikało, aby rekompensaty zostały zweryfikowane przez MZK niezgodnie z zasadami.

Działalność ProNatury oceniono pozytywnie, z jednym wyjątkiem: jako nieprawidłowe NIK ocenia dokonanie zmiany postanowień w zawartej umowie doradztwa, mimo że nie spełniono warunków dopuszczalności takich zmian, i niezabezpieczenie interesów spółki przy realizacji umowy najmu pojazdu, gdyż nie dokonano zgłoszenia kierowcy, któremu powierzono korzystanie z samochodu, co powodowało ryzyko ponoszenia odpowiedzialności finansowej za wyrządzone szkody.

Pozostałe nieprawidłowości to nierzetelne sprawozdanie z wykonania celów zarządczych za rok 2019 oraz naruszaniu uregulowań wewnętrznych dotyczących udzielania zamówień publicznych, o łącznej wartości umownej 61 683 tys. zł.

W przypadku LPKiW w Myślęcinku wszystko było w porządku, ale NIK zwróciła uwagę, że spółka przez cały kontrolowany okres odnotowywała stratę. Wysokość tej straty w 2020 r, w stosunku do 2017 roku zmalała z kwoty 1 290,4 tys. zł w 2017 r. do 557 tys. zł w 2020 r. "W związku ze stratą, w większości tego okresu zmniejszeniu ulegał również kapitał własny spółki. W latach 2018 – 2020 zmalał on z kwoty 28,7 mln zł do 26,9 mln zł. W kontrolowanym okresie najniższe przychody uzyskano w 2020 r. – 7,2 mln, a najwyższe w 2019 r. 8,3 mln zł" - czytamy w wystąpieniu pokontrolnym.

Nadzór sprawowany przez prezydenta Bydgoszczy nad spółkami NIK oceniła pozytywnie. Za nieprawidłowe kontrolerzy uznali jedynie niepodjęcie przez Rafała Bruskiego skutecznych działań zmierzających do zaprzestania w okresie do 15 sierpnia 2019 prowadzenia przez Administrację Domów Miejskich działalności wykraczającej poza sferę użyteczności publicznej - zarządzaniu zasobem mieszkaniowym innym niż miejski.