Jęczmień na oku - bolesny problem na brzegach powiek. Jak go leczyć u dzieci i dorosłych?

Jakie są przyczyny powstawania jęczmienia na oku? - Oko, żeby się otwierać i zamykać musi mieć poślizg - mówi dr nauk med. Marzena Petrus, lekarz kierujący Oddziałem Okulistycznym w Szpitalu Uniwersyteckim nr 2 im. Biziela w Bydgoszczy. - Warstwa nawilżająca na powierzchni oka składa się ze śluzu, wody, czyli łez i tłuszczu. Tłuszcz produkują gruczoły, które są ukryte między rzęsami. W chwili, gdy gruczoł się zatka i zainfekuje bakterią, mamy do czynienia z zapaleniem gruczołu. Jęczmień na oku to właśnie nic innego, jak zapalenie gruczołu łojowego na brzegu powieki. Stan zapalny rozwija się wtedy w obrębie powieki i rozprzestrzenia się na tkanki miękkie. Może się też nam zatkać gruczoł tarczkowy i wtedy stan zapalny jest ograniczony. Zmiana jest bardziej otorbiona. Mówimy wtedy o gradówce.

Pierwszym objawem jęczmienia na oku jest często niewielkie swędzenie na brzegu powieki. Potem pojawia się ból i występują wszystkie objawy zapalenia, czyli oprócz bólu, dochodzi do tego zaczerwienienie i obrzęk.

WARTO WIEDZIEĆ: Teoretycznie na powstanie jęczmienia na oku bardziej narażone są kobiety, bo pracę gruczołów regulują hormony kobiece. W praktyce jednak to panie bardziej dbają o higienę oka. Demakijaż malowanych tuszem rzęs oczyszcza je. Ważne, żeby stosować dobre kosmetyki, które nie uczulają. Jeśli już robimy kreski, to poniżej linii rzęs, wtedy nie dojdzie do zatkania ujścia gruczołów. Szanse, że powstanie jęczmień na oku maleją.

Kto najbardziej narażony jest na wystąpienie jęczmienia na oku? Większą skłonność do powstania jęczmienia na oku mają alergicy lub osoby ze słabszą odpornością tzw. pacjenci immunoniekompetentni, np. z cukrzycą. Na jęczmień na oku narażone są też osoby, które spędzają wiele godzin przed komputerem, bo mniej mrugają lub takie, które przebywają w pomieszczeniu, gdzie powietrze jest bardzo suche.

- Przy czym u jednych osób jest większa skłonność do powstania jęczmienia na oku, u innych mniejsza, bo każdy ma inne gruczoły - mówi dr nauk med. Marzena Petrus. - Mogą być one węższe lub szersze. Poza tym gęstość wydzieliny się zmienia. U kobiet regulują ją np. hormony kobiece, czy hormony tarczycy. Niestety, gdy dochodzi do zatkania gruczołu, a w konsekwencji powstania jęczmienia na oku, zaczynamy dotykać i trzeć oko, a na rękach mamy bakterie. Łagodne bakterie są też na powierzchni spojówki, ale gdy znajdą doskonałą pożywkę, jaką jest wydzielina gruczołów, rozwija się stan zapalny. Jęczmień na oku zawsze zaczyna się od brzegu powieki, ale rozprzestrzeniać się może na powierzchnię powieki lub w jej głąb. Sam jęczmień na oku ze swej istoty dotyczy tylko powieki, jednak towarzyszyć mu może zapalenie spojówek i wtedy mamy zaczerwieniony środek oka.

Powstanie jęczmienia na oku jest wynikiem zbiegu kilku czynników. Wiele zależy od tego, jakie mamy naturalnie ukształcone gruczoły, czy ich ujścia są szerokie czy wąskie. Wiele zależy również od gęstości wydzieliny, pracy hormonów kobiecych, hormonu tarczycy, nawodnienia organizmu. Ujście gruczołu może nam zatkać np. rzęsa lub nabłonki złuszczające się, ale też źle zmyty makijaż. Choć wbrew pozorom sama funkcja demakijażu pobudza pracę gruczołów i jest działaniem oczyszczającym. Może więc zapobiegać powstaniu jęczmienia na oku. Pod warunkiem, że stosujemy płyny, które zawierają łagodnie dezynfekujące substancje. Większość płynów do demakijażu potrafi zmywać tłuszcz. W związku z tym rozpuszczają również tę wydzielinę.

WARTO WIEDZIEĆ: Zalegający makijaż może sprzyjać powstaniu jęczmienia na oku, ale demakijaż z użyciem dobrych kosmetyków może mu zapobiegać.

Najlepsze domowe sposoby na jęczmień na oku to:

• Złota obrączka sprawdza się we wczesnej fazie jęczmienia na oku, gdy występuje zaczerwienie. To jeden z najbardziej znanych domowych sposobów na jęczmień na oku. Obrączka jest dobrze oszlifowana, więc mamy pewność, że nie zrobimy sobie nią krzywdy. Gdy przyciśniemy ją do brzegu powieki i potrzemy nią, możemy w sposób mechaniczny odblokować ujście gruczołu. Poza tym wytwarzamy w ten sposób ciepło, co także sprzyja odblokowaniu gruczołu. Ciepło bowiem zbiera stan zapalny, wytwarza się parcie i ropień pęka.
• Ciepły kompres z przegotowanej ciepłej wody także rozpuści nam tłuszcz. To także dobry sposób domowy na jęczmień na oku. Należy go położyć na oko na 5 minut, a potem czystym wacikiem oczyszczamy rzęsy, które są oblepione nabłonkami. Można to wykonać ruchem wymasowującym od środka do zewnątrz powieki.

PORADA: Lekarze okuliści na jęczmień na oku nie polecają okładów z herbaty i ziół, bo wiele z nich uczula. Odradzają szczególnie rumianek. Nie polecają też okładów z ugotowanego ciepłego jajka w skorupce owiniętego w kompres. Skorupka jajka może bowiem mieć na sobie bakterie.

Jak leczy się jęczmień na oku? Nigdy nie należy wyciskać ropnia na siłę, bo wskutek złego ucisku możemy stan zapalny przepchnąć i wywołać zapalenie powieki. Na dodatek przez powieki stan zapalny może przenieść się na opony mózgowe. Czasami lekarze okuliści, gdy widzą napięte ujście ropnia, nacinają go.

- Najczęściej jednak jęczmień na oku pęka sam - mówi dr nauk med. Marzena Petrus. - Warto, gdy już pojawi się zaczerwienienie zgłosić się do lekarza rodzinnego, a ten przepisze receptę na krople i maść z antybiotykiem. Wówczas stan zapalny się nie zbierze, tylko ustąpi. Jęczmień na oku to nie jest stan zagrożenia życia. Dla okulistów to mały problem, dlatego absorbowanie ich do leczenia jęczmienia na oku nie powinno mieć miejsca. Dopiero, gdy lekarz podstawowej opieki zdrowotnej nie radzi sobie z problemem, może dać skierowanie do okulisty. Tak naprawdę jęczmień na oku nie dotyczy samego oka, tylko powieki, czyli de facto skóry. Jęczmień na oku leczy się właśnie stosując miejscowo krople i maści z antybiotykiem. Rzadko zdarza się, aby pacjenci musieli dostać antybiotyk, który zadziała ogólnie na cały organizm.

Ostry stan zwykle występuje przez tydzień, ale leczenie jęczmienia na oku trwa około 2-3 tygodni. Wszystko zależy od tego, jak szybko zbiera się i pęknie ropień. Przebyty raz jęczmień na oku może mieć skłonność do nawrotu. Nie zrobi się jednak w tym samym miejscu, lecz stworzą się warunki korzystne dla rozwoju stanów zapalnych w kolejnych gruczołach. Jest wtedy ryzyko, że zrobi się w miejscu obok, bo jest tam dużo bakterii, a warunki mechaniczne (trzemy oko) sprawią, że jest skłonność do powstania drugiego jęczmienia na oku. I właśnie zdaniem lekarzy okulistów, największym problemem są nawroty. W takim przypadku leczenie jęczmienia na oku może trwać nawet dwa - trzy lata. Wówczas oprócz podania maści i kropli z antybiotykiem, tacy pacjenci muszą stosować na stałe płyny i chusteczki do higieny brzegów powiek. Są one dostępne w aptekach. To nowość, która pojawiła się na rynku w ostatnich 2-3 latach.

Leczenie jęczmienia na oku u dzieci przebiega podobne jak u dorosłych. Rzadziej jęczmień na oku pojawia się u niemowląt, bo przypadku tak małych dzieci zachowana jest duża czystość. Bardziej narażone są na niego dzieci w wieku przedszkolnym i starsze, zwłaszcza z niższą odpornością. Ale też dzieci i młodzież, które spędzają dużo czasu przy komputerach. To dlatego, że wpatrując się w monitor, rzadziej mrugają. Większą skłonność do powstania jęczmienia na oku mają też alergicy i osoby, które przebywają w pomieszczeniu, gdzie jest suche powietrze.

Aby zapobiec powstaniu jęczmienia na oku, profilaktycznie warto stosować płyny i chusteczki do higieny brzegów powiek. Zawierają one bowiem środki antyseptyczne, wtedy nie trzeba używać antybiotyków. Dostępne są w aptece. Dzięki nim pozbywamy się bakterii i otwiera się ujście gruczołów.

Nie wiesz, co jest dobre w profilaktyce jęczmienia na oku? Podajemy kilka praktycznych rad, jak prawidłowo dbać o higienę brzegów powiek:

• Dokładnie umyj ręce.
• Na zamknięte powieki nałóż ciepły kompres z przegotowanej wody i zostaw go na ok. 5 minut.
• Wykonaj delikatny masaż powiek: górną powiekę masuj wykonując ruchy okrężne, dolną powiekę masuj od środka do zewnątrz powieki.
• Powieki i ich brzegi oczyść chusteczką do higieny brzegów powiek. Należy to wykonać ruchem od zewnętrznej strony oka w kierunku nosa.