Dzień, w którym przypada Środa Popielcowa, uzależniony jest od terminu Wielkanocy. W tym roku Święta Zmartwychwstania Pańskiego - najważniejsze święta dla katolików - obchodzone będą 31 marca-1 kwietnia. Na 40 dni przed nimi (tyle trwa Wielki Post) w Środę Popielcową wierni przychodzą do świątyni, uczestniczą w mszy świętej, a po kazaniu na znak pokuty księżą posypują im głowy popiołem.
- Środa Popielcowa to jeden z dwóch dni w roku, gdy najwięcej wiernych przychodzi do kościoła - mówi ks. Sławomir Bar CM, proboszcz bydgoskiej bazyliki i zarazem superior Domu Zgromadzenia Misji. - Drugim takim dniem jest Wielka Sobota, a konkretnie święcenie pokarmów.
W Środę Popielcową kapłani posypując głowy wiernych popiołem wypowiadają formułę „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” albo „Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz”.
- Ten obrzęd z jednej strony symbolizuje przemijanie, z drugiej ma charakter pokuty, nawrócenia - wyjaśnia ks. Sławomir Bar.
Tego dnia wiernych obowiązuje post ścisły. Tak jest także w Wielki Piątek. To dwa dni w roku, gdy wierni zobowiązani są przestrzegać post jakościowy, co oznacza, że osoby od 14. roku życia muszą powstrzymać się od spożywania pokarmów mięsnych. Tu nie ma żadnej dyspensy. W Środę Popielcową i Wielki Piątek katolicy zobowiązani są również przestrzegać post ilościowy. Osoby od 18. do 60. roku życia mogą zjeść jeden posiłek do syta i dwa posiłki lekkie. Ci, którzy ukończyli 60 lat nie muszą zachować postu ilościowego, ale jakościowy bezwzględnie tak.
Tradycyjnie w Środę Popielcową ofiary zbierane na tacę zostaną przeznaczone na wsparcie diecezjalnych hospicjów.
