Bławatek ozdobi ogród i pomoże na zmęczone oczy. Kocha słońce i niewiele potrzebuje. Sprawdź, jak go uprawiać i wykorzystać

Intensywnie niebieskie kwiaty bławatków kojarzą się z łąkami i polami, gdzie rosły wśród zbóż, spotykało się je też przy drogach i na nieużytkach. Niestety w uprawach są uważane za chwasty i znikają z krajobrazu. Coraz trudniej napotkać też dzikie łąki z tymi kwiatami. Ale z powodzeniem można uprawiać je w ogrodach, tym bardziej że mają też odmiany ozdobne.

Nazw chaber i bławatek często używa się wymiennie, ale bławatek to tylko jeden z gatunków chabrów. To ważne, bo różne chabry wyglądają różnie, mają nieco odmienne wymagania, część z nich jest wieloletnia a część jednoroczna. Niektóre wyglądają bardzo okazale i niekoniecznie są niebieskie. W ogrodach bardzo wdzięcznie wyglądają bylinowe chabry górskie, ale gatunków jest więcej. Dlatego zapamiętaj, że każdy bławatek jest chabrem, ale nie każdy chaber – bławatkiem. To ważne, jeśli chcesz uprawiać w ogrodzie właśnie wdzięczne, polne chabry bławatki.

Chaber bławatek (Centaurea cyanus) jest średniej wysokości, bo dorasta od ok. 30 do 90 cm. Tworzy proste, wzniesione łodygi, które w górnej części są rozgałęzione.

Na szczytach tych rozgałęzień pojawiają się kwiaty. W ich dolnej części jest charakterystyczna łuskowata okrywa, wyglądająca jak koszyczek z kwiatem. Zewnętrzna część kwiatu to płatki – często w niebieskim kolorze. Warto się im przyjrzeć, bo płatki nie są płaskie, tylko wyglądają jak rozszerzająca się rurka.

Dodatkowo w centralnej znajdują się tak zwane kwiaty rurkowe. Są one dość niepozorne i rzadko zwracamy na nie uwagę, ale to właśnie one mają nektar i miododajne.

Tak wygląda „zwykły” bławatek, ale do ogrodu możesz wybrać też odmiany ozdobne. Wyhodowano takie, które mają pełne kwiaty oraz różne kolory. Możesz mieć bławatki białe, różowe, czerwone. Są też odmiany wysokie oraz karłowe. W praktyce najczęściej można je kupić jako „miks kolorów”.

Bławatki to rośliny jednoroczne.

Ten gatunek chabra uprawia się przede wszystkim z nasion. Można je siać w dwóch terminach:

• jesienią – we wrześniu-październiku; wykiełkują wiosną i zakwitną wcześniej niż z siewu wiosennego;

• wiosną – w kwietniu-maju.

Nasiona bławatków sieje się dość płytko. Rośliny wiosną wschodzą szybko i zakwitają po około 10 tygodniach. Jeśli posiałeś bławatki zbyt gęsto, usuń nadmiar siewek – pozostaw je co 5-8 cm.

Bławatki kwitną od czerwca-lipca do sierpnia-września.

Chabry bławatki kochają słońce, dlatego wybierz dla nich dobrze nasłonecznione miejsce. Nie musisz specjalnie przejmować się ziemią, choć te kwiaty lubią przepuszczalne, żyzne gleby. Warto przekopać ją z kompostem, a w sezonie możesz stosować nawóz dla roślin kwitnących (choć jeśli ziemia w twoim ogrodzie jest żyzna, nie jest to konieczne).

Warto wiedzieć, że bławatki nie przepadają za wapniem, a w naturze są tak zwaną rośliną wskaźnikową gleb ubogich w ten pierwiastek (czyli po prostu rosną tam, gdzie jest go mało). Dlatego zwapnowana gleba nie jest dla nich odpowiednia.

Dowiedz się więcej: Te chwasty podpowiedzą, jaka jest ziemia w ogrodzie. Poznaj rośliny wskaźnikowe

Bławatki niby są odporne na suszę, ale jeśli chcesz, żeby ładnie kwitły – a przecież po to je posiałeś – podlewaj je, jeśli nie pada. Druga rzecz to usuwanie przekwitłych kwiatów. Wtedy roślina tworzy nowe. Chabry bławatki można też ścinać do bukietów, w wazonie wytrzymają kilka dni.

Te kwiaty możesz siać z innymi kwiatami łąkowymi, jak maki polne, margerytki, krwawniki. Ich nasiona są też częstym składnikiem łąk kwietnych. Ale możesz je też posiać same lub w towarzystwie innych kwiatów, które też lubią słońce.

Nie, bławatki nie są trujące. Wręcz przeciwnie – są jadalne. Ale zbiera się same płatki kwiatów. Można je używać do ozdabiania przeróżnych potraw, ale mają też przyjemny, delikatny smak. Posypana nimi kanapka, sałatka czy deser będzie wyglądać obłędnie. Można je także suszyć – świetnie zachowują kolor.

Chaber bławatek ma właściwości lecznicze. Jeśli masz zapalenie spojówek, cienie lub obrzęki lub po prostu zmęczone oczy, pomogą okłady z naparu z kwiatów bławatka. Można go spotkać również w kremach pod oczy. Ale stosuje się go również wewnętrznie – bławatek pomaga m.in. przy stanach zapalnych układu moczowego, kamicy nerkowej, zatruciach i reumatyzmie. Działa moczo- i żółciopędnie, a także przeciwzapalnie i oczyszczająco. Surowcem zielarskim również są same płatki chabra bławatka.

• Bławatki wykorzystywano do farbowania tkanin oraz papieru.

• Bławatek jest narodowym kwiatem Estonii.

• Inna nazwa bławatka to m.in. modrak, modrzeńczyk, macoszka, wołoszek, wawer, a także jasieniec, głowacz, kard (uwaga: kilka tych nazwy dotyczy też innych roślin).

• Dawniej używano słowa bławy (od bławatka) na określenie koloru niebieskiego; byli też kupcy bławatni handlujący jedwabnymi tkaninami, głównie w kolorze niebieskim (potem również innymi, kolorowym tkaninami, można było kupić je w sklepach bławatnych).

• Można przeczytać, że wieniec z bławatków znaleziono w grobie faraona Tutanchamona, jednak to nie do końca prawda. Był to rodzaj kołnierza, zrobiony z bardzo podobnego do bławatka gatunku chabra o nazwie Centaurea depressa, który występuje m.in. w Egipcie i na Bliskim Wschodzie. Ten chaber był też popularnym motywem zdobniczym w starożytności, tak samo jak chaber bławatek w Europie.

Źródła

• Liwin, Z., Chaber bławatek

• Malek, J. et al., Howard Carter's notes made in preparation of the complete publication of Tutankhamun's tomb, Botanical specimens (TAA i.3.2)

• Różański, H., Flos cyani - kwiat bławatka, Medycyna Dawna i Współczesna

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź RegioDom codziennie. Obserwuj RegioDom.pl!