Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Zdjęcie z fotoradaru? A co z prawem do zachowania milczenia. RPO chce zmian w przepisach

Michał Sierek
Michał Sierek
W ocenie RPO w obecnym stanie prawnym sprawca wykroczenia nie ma możliwości skorzystania z prawa do milczenia
W ocenie RPO w obecnym stanie prawnym sprawca wykroczenia nie ma możliwości skorzystania z prawa do milczenia Fot. Mariusz Kapala / Gazeta Lubuska
Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do senackiej komisji o taką zmianę prawa, która zagwarantuje właścicielowi pojazdu prawo do niedostarczania dowodu przeciw samemu sobie. Obecnie takiej osobie grozi kara grzywny, jeśli nie ujawni, kto kierował autem np. wtedy, gdy fotoradar zarejestrował przekroczenie prędkości.

Jak wyjaśnia Rzecznik Praw Obywatelskich, chodzi o obronę w rozumieniu art. 42 ust. 2 Konstytucji (prawo do obrony na każdym etapie postępowania). Obejmuje ono m.in. tzw. prawo do milczenia, wyrażane przez zakaz zmuszania kogokolwiek do samooskarżenia i dostarczania przeciw sobie dowodu (łac. nemo tenetur se ipsum accusare). Obecne zasady - zdaniem rzecznika - naruszają to prawo.

Fotoradary w Polsce. Jakie są przepisy?

Gdy fotoradar zarejestruje przekroczenie prędkości na drodze, wykonuje zdjęcie. Widoczny jest na nim numer rejestracyjny pojazdu, ale twarz kierowcy może już być niewyraźna. W takiej sytuacji Inspekcja Transportu Drogowego wzywa właściciela auta do wskazania, kto je wówczas prowadził.

Niewskazanie kierowcy przez właściciela jest wykroczeniem. Zgodnie z art. 96 § 3 Kodeksu wykroczeń karze grzywny podlega ten, "kto wbrew obowiązkowi nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie”. Na podstawie zaś art. 78 ust. 4 Prawa o ruchu drogowym "właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec”.

Kierowcy podkreślali, że oznacza to ustawowy nakaz albo obciążania samego siebie, albo też donoszenia na najbliższych. Często odmawiali odpowiedzi na takie zapytania.

  • Warto wiedzieć. W 2019 r. do Biura RPO wpłynął wniosek o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego ws. konstytucyjności art. 96 § 3 K.w. w zakresie, w jakim penalizuje odmowę samodenuncjacji. Sprawę tę TK rozstrzygnął w wyroku z 12 marca 2014 r (sygn. akt P 27/132). Uznał, że art. 96 § 3 K.w. jest zgodny z art. 2 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z jej art. 42 ust. 1 (odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia). Z wyroku wynika, że przedmiotem rozstrzygnięcia TK formalnie nie było prawo do obrony w rozumieniu art. 42 ust. 2 Konstytucji, w tym leżące u jego podstaw prawo do milczenia - zauważa RPO.

POLECAMY

Logo wielu z tych marek widujesz na co dzień. Wiele z nich dobrze pamiętasz i byłbyś w stanie odtworzyć. Ale czy przyjrzałeś się im dokładnie i dostrzegłeś wszystkie szczegóły? Zobacz zdjęcia i opis ▶▶

Ukryty przekaz w logo znanych marek. Czy Ty też to widzisz?

Nie można skorzystać z prawa do milczenia

Zasada nemo tenetur se ipsum accusare uważana jest powszechnie za naczelną zasadę procesu karnego w demokratycznym państwie prawa - zauważa Rzecznik Praw Obywatelskich. W ocenie RPO w obecnym stanie prawnym sprawca wykroczenia nie ma możliwości skorzystania z prawa do milczenia. Gwarancje wynikające z prawa do milczenia oraz z prawa do obrony w tym zakresie, mimo że formalnie obowiązują, faktycznie nie są realizowane. Konieczne jest zatem ich wzmocnienie tak, aby prawo do niedostarczania dowodów przeciw sobie mogło być przez obwinionego skutecznie realizowane.

Wniosek do senackiej komisji

Dlatego Adam Bodnar zwrócił się do przewodniczącego senackiej Komisji Ustawodawczej Krzysztofa Kwiatkowskiego o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w celu wzmocnienia gwarancji procesowych obwinionego w sprawach z art. 96 § 3 K.w.

Chodziłoby o dodanie do art. 96 K.w. nowego § 4, w którym wskazano by, że "nie podlega karze z § 3 ten, kto nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, gdy udzielona w ten sposób informacja, mogłaby stanowić dowód w postępowaniu w sprawie o wykroczenie przeciwko niemu samemu”.

POLECAMY

Czy w Polsce mamy "aleję tornad"? Gdzie tornada pojawiają się najczęściej? W jakich województwach/regionach kraju odnotowano najwięcej tego typu zjawisk?▶ Zobacz na mapie z podziałem na poszczególne regiony Polski. * Dane pochodzą z European Severe Weather Database. Każdy raport o występowaniu trąby powietrznej na terytorium Polski zaznaczono czerwonym trójkątem. Na mapach znajdziecie dane za okres od początku stulecia do lipca 2020.▶▶

Polska "aleja tornad". Tornada w Polsce, gdzie występują naj...

"Bez ściemy" o pościgach w filmach.

od 12 lat
Wideo

Stop agresji drogowej. Film policji ze Starogardu Gdańskiego

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera