Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Staruszek futbol z Grudziądza rodem

Krzysztof Błażejewski, Henryk Trybuszewski
Gdzie i kiedy narodziła się piłka nożna na Pomorzu i Kujawach? Czy pierwszeństwo należy do Bydgoszczy czy Torunia? Jak dotąd nikomu nie udało się tego ustalić. My piszemy o tym po raz pierwszy i jako jedyni.

Gdzie i kiedy narodziła się piłka nożna na Pomorzu i Kujawach? Czy pierwszeństwo należy do Bydgoszczy czy Torunia? Jak dotąd nikomu nie udało się tego ustalić. My piszemy o tym po raz pierwszy i jako jedyni.

<!** Image 2 align=right alt="Image 107264" sub="Tak w początkach XX w. wyglądali futboliści. Grano na trawiastych placach, wykorzystując wolne tereny. Nie było wówczas trybun, więc publiczność obserwowała zawody zza linii autowej. / Fot. „Kronika sportu”">We wszystkich wydawnictwach, także encyklopedycznych, do niedawna za prekursora piłki nożnej na ziemiach polskich uznawano Małopolskę za sprawą jej bliskich kontaktów z Wiedniem i Budapesztem. Tam powstały przecież najstarsze polskie kluby piłkarskie - lwowskie Czarni (w 1903 r. jako Sława) oraz Lechia z Pogonią (1904). Kolejnymi były, m.in., założone w 1906 r. w Krakowie Cracovia i Wisła.

Dopiero w ostatnich latach zrodziło się zainteresowanie początkami futbolu na ziemiach należących dziś do Polski, a przed I wojną światową, kiedy rodziło się piłkarstwo, pozostających pod zaborem niemieckim. Pierwszym klubem, który oficjalnie nawiązał do historii, była gdańska Lechia, głosząca w ub.r. hasło 105-lecia futbolu w Gdańsku.

Gdzie narodziła się piłka nożna na Pomorzu i Kujawach? Okazuje się, że ani w Bydgoszczy, ani w Toruniu, lecz

w Grudziądzu!

<!** reklama>Tam już w 1906 r., a zatem równo z powstaniem w Krakowie Wisły i Cracovii, założono Sport Club Graudenz. Był to pierwszy klub piłkarski na terenie dzisiejszego Kujawsko-Pomorskiego. Ciekawostką jest, że tenże klub mniejszości niemieckiej w Polsce występował w rozgrywkach okręgowych do 1939 r.

<!** Image 3 align=left alt="Image 107264" sub="Fot. „Kronika sportu”">Kolejnymi miastami piłkarskimi w naszym regionie były Inowrocław i Toruń. W maju 1910 r. odbyło się walne zebranie Sportverein „Kujawien” w Inowrocławiu. Na podstawie ponownego wyboru na prezesa przemysłowca Lewy’ego można uznać, że klub działał już w 1909 r. Zawodnicy „Kujawii” treningi odbywali na placu handlu bydłem, mecze z udziałem publiczności odbywały się na terenie koszar 140. Pułku Piechoty.

Dominującym w regionie ośrodkiem piłkarskim został jednak Toruń. W latach 1909-1910 istniały w nim aż 3 kluby, a do I wojny powstały dalsze 4. Były to Seminar Fussballklub Thorn 1909, Seminar Fussballklub „Eintracht”, Thorner Sportverein „Vistula”, a następnie Fussballklub „Preussen”, Sportverein „Hohenzollern”, Sportklub „Hellas” oraz Sportvereinigung „Marwitz”. Mecze piłkarskie w Toruniu rozgrywano, m.in., na placu przy ówczesnej Bramie Lubickiej na Jakubskim Przedmieściu (dzisiaj plac Pokoju Toruńskiego), na Przedmieściu Chełmińskim (miejski plac gier zwany Chełmińską Esplanadą), a także na terenie koszar 17. Batalionu Saperów i na Rudaku na placu ćwiczeń 21. Pułku Piechoty (obecnie rejon ul. Strzałowej).

We wrześniu 1909 r. w Bydgoszczy na zakończenie zlotu niemieckich towarzystw gimnastycznych rozegrano mecz piłkarski pomiędzy reprezentacją Männer Turnverein Bydgoszcz a Turn Clubem z Inowrocławia. Była to jedna z pierwszych informacji na temat meczu drużyny futbolowej z Bydgoszczy. Niestety, nie znamy wyniku tego spotkania.

Pierwszy piłkarski zespół w Bydgoszczy, Sport Club Bromberg, pojawił się na arenie w 1910 r. Wówczas jego prezesem był Robert Weber, nauczyciel gimnazjalny. W 1911 r. klub miał także sekcję lekkiej atletyki i łyżwiarstwa, powstała wówczas sekcja tenisa ziemnego, która wkrótce dysponowała własnymi kortami istniejącymi do dzisiaj (w użytkowaniu TKKF „Świt”).

<!** Image 4 align=right alt="Image 107264" sub="Główkowanie i dawniej, i dziś na-leży do kanonu piłkarskiej sztuki / Fot. „Kronika sportu”">Ówczesny nadburmistrz Bydgoszczy, Paul Mitzlaff, obiecał klubowi przydzielić plac pod własne boisko. Przypuszczalnie miało to miejsce na ówczesnych Szreterach (Skrzetusko), gdzie dzisiaj znajduje się stadion Polonii. Swoje mecze S.C. Bydgoszcz rozgrywał przy ówczesnej Szosie Szubińskiej - na placu musztry za koszarami kawalerii, przy leśniczówce „Bocianowo” oraz w Lesie Gdańskim w rejonie obecnych ulic 11 Listopada i Sułkowskiego. Szereg spotkań miało miejsce na placu w koszarach 14. Pułku Piechoty przy ul. Warszawskiej.

W 1912 r. w Bydgoszczy powstały kolejne kluby piłkarskie Seminar Sportklub „Hohenzollern” przy Ewangelickim Seminarium Nauczycielskim, Fussball Verein Gymnasiasten (Towarzystwo Piłkarskie Bydgoskich Gimnazjalistów) oraz drużyna przy Katolickim Seminarium Nauczycielskim.

W związku z powstaniem w regionie nowych klubów, na sezon 1910/1911 w ramach niemieckiego Bałtyckiego Związku Piłkarskiego utworzono okręgowy związek z siedzibą w Grudziądzu. W rozgrywkach

o mistrzostwo okręgu

wzięło udział 6 klubów: Seminar Sportverein „Komet” i Sport Club z Grudziądza, Seminar Fussballklub „Eintracht” i Thorner Sportverein „Vistula” z Torunia, Sportverein z Kwidzyna oraz Sport Club z Bydgoszczy.

Tytuł mistrzowski zdobył „Eintracht” Toruń, jednak klub Seminarium Nauczycielskiego odpadł w eliminacjach o tytuł mistrza Bałtyckiego Związku Piłkarskiego, przegrywając 1:3 ze Sportverein z Olsztyna i nie uczestniczył w dalszych grach o mistrzostwo Niemiec.

Na sezon 1912/1913, w związku z tym, że klubów przybywało, podzielono okręg grudziądzki. Wydzielono z niego Bydgoszcz, tworząc nowy okręg bydgosko-pilski. W ślad za tym bydgoszczanie, rozgrywając mecze propagandowe na prowincji, inicjowali powstanie dalszych klubów. W takich okolicznościach zawiązał się w lipcu 1912 r. SK Union w Nakle. Pierwszym mistrzem nowego okręgu została Hertha Piła, która okazała się lepsza od S.C. Bydgoszcz. Mistrzem okręgu grudziądzkiego został S.C. Grudziądz. W eliminacjach bałtyckich S.C. Grudziądz awansował bez gry, bowiem Hertha nie stawiła się na mecz. Grudziądzki klub po zwycięstwie w Elblągu nad tamtejszym Sportverein 6:5 dotarł do półfinału, gdzie uległ Ballspiel und Eislauf-Verein z Gdańska 1:5.

Polskich klubów piłkarskich w tym okresie na Pomorzu i Kujawach nie było. Polacy wstępowali

do klubów niemieckich,

np. bracia Zielińscy grali w S.C. Grudziądz, Jackiewicz w „Komecie”. W klubach niemieckich zaczynali kariery zawodnicy późniejszej Polonii Bydgoszcz, np. Bernard Golz, Stanisław Wojtak, Mieczysław Robiński i Twardowski.

We wrześniu 1913 r. w prasie toruńskiej ukazała się odezwa sygnowana przez sekretarza Związku Polskich Towarzystw Sportowych w Poznaniu, Edmunda Schütza (Szyca), późniejszego inicjatora założenia w maju 1920 r. Polonii Bydgoszcz. Był to apel o tworzenie polskich klubów piłkarskich. Według Schütza, młodzież występowała w klubach niemieckich, ponieważ brakowało polskich, co pozostawało w sprzeczności z polskim interesem narodowym. Jest bardzo prawdopodobne, że apel spotkał się z odzewem i w tym samym 1913 r. powstał Oddział Piłki Nożnej przy Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” w Toruniu. Jednak ze względów ideowych (w szeregi „Sokoła” przyjmowano wyłącznie Polaków) toruński zespół nie uczestniczył w rozgrywkach związkowych klubów niemieckich ani też, zapewne ze względu na odległość i koszty, w rozgrywkach Związku Polskich Towarzystw Sportowych w Poznaniu.

Sekcja piłkarska Sokoła Toruń jest bez wątpienia pierwszym polskim klubem piłkarskim na Pomorzu.

Rozgrywki mistrzowskie na Pomorzu i Kujawach przerwano latem 1914 r. w związku z wybuchem I wojny światowej.

Fakty

TC Lodz był pierwszy

Jak wynika z ustaleń dokumentalisty i autora encyklopedii piłkarskiej Fuji Andrzeja Gowarzewskiego, pierwszym klubem piłkarskim na dzisiejszych ziemiach polskich był Touring Club Lodz, założony w 1895 r. Rok później w Legnicy powstał ATV 1896 Liegnitz (późniejszy SpVgg 1896 Liegnitz).

W 1897 r. we Wrocławiu utworzono dwa najstarsze w tym mieście: SV Blitz Breslau i VfR 1897 Breslau, zaś w kolejnych latach: VfB Breslau (1898), SC Schlesien Breslau (1901) oraz Sportfreunde 02 Breslau (1902). Na Górnym Śląsku w 1901 r. założono SV Koenigshuette.

W 1903 r. powstał pierwszy klub piłkarski w Gdańsku - FC Danzig (późniejszy BUeV Danzig) - i w Raciborzu - SV Ratibor 03, rok później futboliści pojawili się w Poznaniu (Normania).

W 1905 r. założono Frisch Auf Kattowitz, który po rozpadzie w tym samym roku dał początek SC Diana Kattowitz, 1.FC Katowitz i Germania Kattowitz. W Elblągu powołano wówczas Elbinger FC 05 (późniejszy Elbinger SV), a w Kwidzynie SV Marienwerder.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Staruszek futbol z Grudziądza rodem - Express Bydgoski