Rozmowa z Andrzejem Gułą, liderem Polskiego Alarmu Smogowego, prezesem oddziału krakowskiego.

Alarmujecie Państwo, że nie będzie już dopłat do wymiany kopcących kotłów węglowych. W informacji z 23 maja o programach realizowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska zabrakło programu KAWKA...
Gminy zgłaszały się do programu KAWKA od 2013 roku. Pula pieniędzy przeznaczonych na wymianę kotłów w ramach tego programu wynosiła 800 mln zł. W każdym kolejnym roku coraz więcej gmin było zainteresowanych tym dofinansowaniem, ostatnia edycja okazała się bodaj największym sukcesem KAWKI. Program cieszył się rosnącą popularnością wśród mieszkańców, którzy mogli skorzystać z dotacji i wymienić nieekologiczne kotły węglowe. Niestety, pieniądze zostały już wykorzystane. Nie ma ich na nowe nabory dla gmin.
[break]
Lista priorytetowych inwestycji NFOŚiGW, która została opublikowana dwa dni temu, pokazuje, że fundusz nie przygotował programu, który zastępowałby KAWKĘ albo ją modyfikował, gdyby urzędnicy uznali, że dotychczasowe działania były w jakiejś mierze niedoskonałe...
To właśnie usłyszałam w NFOŚiGW, że program KAWKA, będzie w tej czy innej formie kontynuowany, że weryfikowane są dotychczasowe działania na rzecz czystości powietrza pod kątem ich efektywność...
Przegląd i modyfikacja każdego programu finansowanego z pieniędzy publicznych jest rzeczą naturalną. Dotyczy to również KAWKI, my również dostrzegamy konieczność zmian w tym programie. To, co nas szczególnie martwi, to przestój w realizacji kluczowych dla poprawy stanu powietrza w Polsce inwestycji. Na najbardziej aktualnej liście priorytetowej nie ma, jak powiedziałem, ani KAWKI, ani wzmianki o następcy.
NFOŚiGW wyjaśnia, że lista priorytetów na obecny rok nie jest podpisana przez ministra środowiska, nie jest zatwierdzona. Może niepotrzebnie już dziś bijecie na alarm?
Nie możemy sobie pozwolić na opóźniania realizacji programów ochrony powietrza. Jakość powietrza jest najbardziej zaniedbanym obszarem polityki ekologicznej Polski. KAWKA to program potrzebny, w zasadzie jedyny, obok programu „Ryś”, który dotyczy termomodernizacji budynków i przyspiesza likwidację tzw. niskiej emisji. Niska emisja odpowiada za 90 proc. emitowanego do powietrza rakotwórczego benzo(a)pirenu, chemicznego związku z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. To przez benzo(a)piren Polska jest czerwoną plamą na mapie Europy. Ponadto domowe kotły oraz spalanie węgla i innych paliw stałych w niekontrolowanych warunkach, w urządzeniach, które się nazywają kopciuchami, odpowiadają za ponad połowę całkowitej emisji pyłu zawieszonego w kraju.
Wiemy, ile jest pyłu, a nie wiemy, jakim węglem powinno się palić, który kocioł jest najbardziej ekologiczny...
To prawda, od dawna brakuje regulacji prawnych. Nadal nie wprowadziliśmy wymagań co do parametrów emisyjnych kotłów węglowych, ani norm jakości węgla. Kolejność jest u nas odwrócona. Programy wsparcia powinny być uzupełnieniem regulacji, a nie zastępować regulacje. Bez tego możemy wkładać w szczytną inicjatywę miliardy z publicznych pieniędzy, a problem pozostanie. W Polsce do sprzedaży dopuszcza się wszystko: muł, miał. Mamy kilkadziesiąt rozporządzeń określających jakość paliw płynnych, paliw gazowych i ani jednego rozporządzenia regulującego normy jakości węgla. Już kilkanaście lat temu Najwyższa Izba Kontroli zaznaczała, że to wielkie zaniedbanie rządu, że dopuszcza do sprzedaży gospodarstwom domowym odpad węglowy.
Czy problemem nie jest bieda, nieświadomość społeczeństwa, a może wszystko razem?
Dla palenia śmieci nie powinno być usprawiedliwienia, a dla ludzi ubogich potrzebne są programy wsparcia, które pomogą im zamienić kopciuchy na nowoczesne kotły węglowe lub stosować inne, ekologiczne źródła ciepła. Kocioł na węgiel czy biomasę efektywniej wytwarza ciepło niż typowy kopciuch. Dlatego też choć w takich kotłach musimy stosować lepsze i droższe paliwo, to zużywamy go mniej. Koszt ogrzewania jest niemalże identyczny, tyle że wykorzystuje się lepsze paliwo, a nie miał o fatalnych parametrach, albo, o zgrozo, pampersy.

Jeszcze lepsze efekty dla poprawy jakości powietrza przynosi termomodernizacja budynków. Niedocieplony dom może zużywać więcej niż sześć ton węgla na rok, a jego ocieplony odpowiednik dwa, nawet trzy razy mniej. Dlatego tak ważne jest wsparcie z programów Ryś i KAWKA. Programy tego typu funkcjonują w innych państwach europejskich, na przykład w Czechach. Tamtejsze władze wyliczyły, że każda korona zainwestowana w program modernizacji domów wraca do budżetu w postaci większych wpływów podatkowych.

Ekologiczny audyt

- W 2014 roku Bydgoszcz przystąpiła do konkursu w programie KAWKA i dostało 7 731 693 zł dotacji na wymianę pieców.

Wcześniej zrobiono audyt. W 23 448 odwiedzonych bydgoskich domów, mieszkaniach było: 6700 kotłowni, 12 428 pieców kaflowych, 105 pieców typu angielka, 151 pieców typu koza, 1 555 kominków, 21 tzw. westfalek, 2316 pieców etażowych. W 12 349 miejscach używano pieców akumulacyjnych, gazowych, elektrycznych, olejowych, łączonych. Ponad połowa posiadaczy pieców na paliwo stałe używa węgla, ponad 37 proc. drewna, 4,79 proc. ekogroszku, 0,54 proc. pelletu, brykietu, trocin.