Nie taka laktoza straszna, jak ją malują. Unikanie jej może nam zaszkodzić

Jak podkreśla dr hab. Anna Długosz z Wydziału Technologii i Inżynierii Chemicznej Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, produkty bez laktozy są zalecane głównie osobom z jej nietolerancją. Jeżeli jednak nie ma wskazań do diety bezlaktozowej lub o obniżonej zawartości tego związku, nie ma potrzeby wprowadzania zmian w diecie.

- Jeżeli przestaniemy spożywać produkty zawierające laktozę, to w konsekwencji doprowadzimy do świadomego upośledzenia jednej z funkcji organizmu, czyli produkcji laktazy – enzymu odpowiadającego za jej trawienie – tłumaczy dr hab. Anna Długosz, prof. UTP.

Nietolerancja laktozy - czego unikać?

Nasza rozmówczyni zaznacza, że nietolerancja laktozy nie oznacza, iż całkowicie musimy zrezygnować z produktów mlecznych. Jak tłumaczy, w przypadku pierwotnej nietolerancji laktozy, związanej z niedoborem laktazy, należy:

• wyeliminować lub zmniejszyć spożycie mleka krowiego, koziego oraz owczego,
• Nadal spożywać wybrane produkty mleczne, ponieważ zawierają wapń, białko i witaminy, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ze względu na niewielką, w wyniku obróbki przemysłowej, zawartość laktozy warto sięgać po: jogurty, białe sery, twarde sery, serki topione.
• Wybierać mleko o obniżonej zawartości laktozy lub płynne bezlaktozowe mleka, jak i w proszku.

W przypadku nietolerancji laktozy wtórnej (nabytej), wynikającej z zaburzeń trawienia spowodowanych uszkodzeniem przewodu pokarmowego, zalecana jest ścisła dieta bez laktozy – jednak rekomendacjami kieruje zawsze aspekt kliniczny.

Nasza rozmówczyni podkreśla, że gdy ze względu na stan zdrowia konieczne jest wprowadzenie surowych ograniczeń, należy dokładnie czytać etykiety na opakowaniach produktów, sprawdzając, czy nie pojawiają się tam: laktoza, mleko, mleko w proszku, serwatka, maślanka, tłuszcz mleczny, tłuszcz pochodzenia zwierzęcego. Często laktozę zawierają również składniki leków. Jeśli jednak trawienie przebiega w prawidłowy sposób i pozostałe symptomy są niewielkie lub wcale nie występują, dieta powinna zostać złagodzona, a spożywanie produktów mlecznych rozszerzone o sery, następnie jogurty i inne świeże produkty mleczne.

- Osoby ze stwierdzoną nietolerancją laktozy najczęściej mogą spożywać jej około 12 g dziennie. Na przykład: mleko zawiera około 5 g laktozy w 100 g produktu, jogurty, kefiry, serki – od 3 g do 5 g w 100 g produktu, natomiast w serach żółtych występuje ona w znikomych ilościach – mówi dr hab. Anna Długosz.

Gdy ze względu na stan zdrowia konieczne jest wprowadzenie surowych ograniczeń, należy dokładnie czytać etykiety na opakowaniach produktów, sprawdzając, czy nie pojawiają się tam: laktoza, mleko, mleko w proszku, serwatka, maślanka, tłuszcz mleczny, tłuszcz pochodzenia zwierzęcego. Często laktozę zawierają również składniki leków

Laktoza w przypadku produktów „tradycyjnych” rozkładana jest przez enzym – laktazę – na glukozę i galaktozę w jelicie cienkim. Natomiast w przypadku produktów bez laktozy – na etapie produkcji, poprzez dodatek tego enzymu. Glukoza i galaktoza z kolei to formy cukru, które organizm może trawić w przypadku występowania nietolerancji laktozy. Warto przy tym pamiętać, że oba te cukry mają wyższy wskaźnik słodyczy niż laktoza. W konsekwencji gotowy produkt może być nieco słodszy. Nie wpływa to jednak na wzrost jego kaloryczności.

Nietolerancja laktozy - jak ją rozpoznać?

Najczęściej spotykanymi zaburzeniami wynikającymi z nietolerancji laktozy są:

• wzdęcia,
• bóle jelitowe (o różnym nasileniu),
• burczenie w brzuchu,
• biegunka.

Jak wskazuje nasza rozmówczyni, niedobór laktazy pojawia się najczęściej wraz z wiekiem i wykazuje zmienne natężenie w zależności od pacjenta. Jedynie około 10 proc. dorosłych Skandynawów wykazuje nietolerancję laktozy, podczas gdy w Afryce dotyka ona 90 proc. populacji poza okresem wczesnego dzieciństwa. W naszym kraju z powodu tej dolegliwości cierpi około 1,5 proc. niemowląt i do 25 proc. dorosłych.

Mleko krowie - szkodzi czy nie szkodzi?

W internecie przeciwników mleka krowiego nie brakuje. Jednak dr hab. Anna Długosz podkreśla, że osoby zdrowe nie powinny z niego rezygnować.

- Liczne badania potwierdzają, że mleko charakteryzuje się wysoką wartością odżywczą. Jak na razie żadne poważne towarzystwo naukowe nie nakazuje odstawić mleka i produktów mlecznych, zaleca zaś urozmaiconą dietę. Instytut Żywności i Żywienia rekomenduje dorosłym co najmniej dwie szklanki mleka dziennie, a dzieciom i młodzieży nawet więcej – zauważa nasza rozmówczyni. - Oczywiście zalecenia te nie dotyczą w uzasadnionych przypadkach, jak np. nietolerancja laktozy.