Kobiety są marginalizowane w Wikipedii?

„W polskiej Wikipedii brakuje aż pół miliona biogramów ważnych kobiet”. To hasło od paru dni elektryzuje media. Czy rzeczywiście największa internetowa encyklopedia tak bardzo marginalizuje kobiety?
Nie wiemy, ilu konkretnie biogramów znaczących kobiet brakuje w Wikipedii, bo nie mamy z czym porównać opracowanych już haseł - drugiego projektu na tak dużą skalę po prostu nie ma. Wiadomo na pewno, że w polskiej Wi-kipedii mamy o około pół miliona mniej haseł o kobietach niż w wersji anglojęzycznej. Jednak i w tej ostatniej brakuje kobiet, tam biogramy pań stanowią 17 proc. wszystkich, u nas 15 na 100 biogramów opisuje dokonania kobiet. Autorzy haseł pracują nad tym, by poprawić statystyki i zniwelować tę dysproporcję, jednak mam świadomość tego, że nigdy nie osiągniemy poziomu pół na pół. Choćby dlatego, że kobiety przez szereg lat miały ograniczony dostęp do nauki, nie miały praw wyborczych, nie miały szans piastować publicznych funkcji ani nawet rozwijać się zawodowo. Kobiety, którym mimo to udało się robić coś ważnego, znaczącego i odnosić sukcesy, nie zawsze znajdziemy na kartach podręczników historii i w innych opracowaniach. I to także odbija się na zawartości Wikipedii - autorzy haseł sięgają do źródeł, które o słynnych kobietach zwyczajnie milczą lub piszą o nich niewiele. Ale wikipedyści stawiają sobie za zadanie zebranie całości wiedzy, jaką posiadła ludzkość i chcą robić to rzetelnie, a więc opisywać także te encyklopedyczne postaci, które nie we wszystkich źródłach są obecne.

Przeczytaj też: Buty z bydgoskiej „Kobry” - cenne jak złoto

Czy ten brak kobiet w Wikipedii wynika z tego, że tworzą ją przede wszystkim mężczyźni?
Statystyki pokazują, że przeciętny wikipedysta ma 32 lata. W praktyce wśród autorów mamy zarówno nastolatków, jak i emerytów. Mają bardzo różne poglądy, wykształcenie, zainteresowania. Dzięki tej różnorodności nasz projekt może prężnie działać i ciągle się rozwijać. Ale jest jedna znacząca dysproporcja - wśród autorów haseł mamy nie więcej niż 20 proc. kobiet. A więc encyklopedia tworzona jest przede wszystkim przez mężczyzn. Mam jednak wątpliwość, czy te dwie sprawy można łączyć: czy z tego, że mniej kobiet decyduje się na redagowanie haseł wynika to, że powstaje mniej haseł o kobietach. Z tego, co wiem i kobiety, i mężczyźni piszą o tych samych tematach. W naszej kulturze ciągle wychowuje się dziewczynki na kobiety, które nie wierzą w swoje kompetencje, są przekonane, że ich wiedza (nawet jeśli jest bardzo specjalistyczna i głęboka) nie jest wystarczająca do encyklopedii. Są perfekcjonistkami i obawiają się negatywnej oceny. Dlatego mogą mieć opory przed edytowaniem Wikipedii.

NATALIA SZAFRAN-KOZAKOWSKA

• Absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Poznanianka, członkini lokalnego stowarzyszenia Wildecka Inicjatywa Lokalna WILdzianie.
• Interesuje się literaturą współczesną, filmem i kulturą hiszpańską. Chęć dzielenia się wiedzą o tych zainteresowaniach zaprowadziła ją do polskiej Wikipedii, którą edytuje od 2008 roku.
• Jest autorką kilkuset haseł, redaktorką i administratorką.
• Od 2014 roku pracuje w Stowarzyszeniu Wikimedia Polska, organizacji działającej na rzecz rozwoju polskiej Wikipedii.
• Weźmie udział w otwartej ogólnopolskiej konferencji wikipedystów, która w czerwcu odbędzie się w Bydgoszczy.

Dalsza część wywiadu na drugiej stronie

Czy jest to wirtualne odzwierciedlenie realnych problemów kobiet, ich ograniczonego udziału w życiu publicznym?
Trudno to jednoznacznie ocenić. Wikipedia to globalny projekt, powstaje w 300 językach, w bardzo różnych społeczeństwach. Mam wrażenie, że Polki są coraz bardziej świadome, chętniej angażują się w życie publiczne i śmielej wykorzystują swoje kompetencje. Mam nadzieję, że to zaprowadzi je również do Wikipedii.

Jakich kobiet brakuje w Wikipedii?
Nazwiska kobiet znanych z pierwszych stron gazet i obecnych w każdym podręczniku pojawiły się w Wikipedii już dawno, ciągle brakuje przede wszystkim tych, których rolę mniej sobie uświadamiamy. W oczy rzuca się na przykład brak słynnych astronautek. Dopiero od kilku dni polska Wikipedia informuje, kim była Kathryn Sullivan, a była prekursorką, pierwszą Amerykanką, która wybrała się na kosmiczny spacer. Margaret Hamilton, inżynierka NASA, doczekała się swojego polskiego hasła dopiero pod koniec ub. roku, gdy dostała medal od prezydenta Obamy. Ciągle nie wszystkie nasze paraolimpijki mają swoje hasła. Polki mamy jednak lepiej opracowane niż ważne kobiety z zagranicy, ze względu na więk-szą dostępność źródeł. Aby uzupełnić te braki w marcu prowadzimy akcję „Wikipedia też jest kobietą”, podczas której wikipedyści mobilizują się, by pisać biogramy znaczących kobiet. W zeszłym roku dzięki akcjom organizowanym w marcu przybyło ok. 300 znaczących haseł. Chcemy powtórzyć ten rezultat.

QUIZ: nasz najważniejsze kobiety w historii świata?

Czy hasła redagowane przez kobiety różnią się od tych pisanych przez mężczyzn?
Forma haseł jest stała, a każdy artykuł musi spełniać konkretne warunki. Kobiety piszą równie wnikliwie, jak mężczyźni, równie często i równie głęboko sięgają do źródeł, pod względem merytorycznym trudno doszukiwać się różnic. Mam wrażenie, że kobiety mają większe zdolności konwersacyjne, lepiej radzą sobie w dyskusji: są bardziej cierpliwe w wyjaśnianiu swojego stanowiska, zachowują spokój w negocjacjach nad kształtem hasła. Niestety, bywa, że łatwiej się zniechęcają, gdy spada na nie krytyka. Boją się oceny, nieprzychylnych komentarzy i długotrwałych sporów.

WARTO WIEDZIEĆ

• Wikipedia jest kobietą - Już trzeci raz edytorzy polskiej Wikipedii pracują nad tym, by zredagować jak najwięcej biogramów ważnych kobiet. W poprzedniej edycji akcji „Wikipedia też jest kobietą” przybyło 300 kobiecych haseł, w tym roku od początku marca jest już ok. 100 dodatkowych, opisujących osiągnięcia kobiet z całego świata. Wśród nich znalazło się sporo Polek. Od niedawna swoje hasło ma, m.in., Pelagia Gdeczyk (ur. 21.12.1852 r. w Popowicach pod Inowrocławiem, zm. 1.08.1930 r. w Gnieźnie). Fotografka. Działała społecznie, w 1918 r. reprezentując Gniezno na Sejmie Dzielnicowym w Poznaniu. Udzielała się także w Deputacji dla Spraw Ubogich i Stowarzyszeniu Wincentego à Paulo. Od kilku dni istnieje też biogram Marii Czarniakowej, muzy Kazimierza Przerwy-Tetmajera.