Interwencja policji - przepisy. Co może, a czego nie wolno robić obywatelowi. Obowiązki i prawa policjanta. Nagrywasz - musisz to wiedzieć

Warto wiedzieć, że policjanci oraz obywatele, wobec których wszczynane są interwencje oraz ci, którzy są jej świadkami, mają swoje prawa i obowiązki.

Kontrolę osobistą policjanci prowadzą w celu znalezienia przedmiotów mogących stanowić dowód w postępowaniu prowadzonym w związku z realizacją wyszczególnionych w tym punkcie zadań Policji (czyli m. in. przy wykrywaniu przestępstw i wykroczeń oraz ściganiu ich sprawców). Sprawdzenie prewencyjne polega na manualnym, za pomocą środków technicznych, biochemicznych lub z wykorzystaniem psa służbowego sprawdzeniu osoby, jej zawartości jej odzieży, przedmiotów które posiada. Kontrola ma charakter zapobiegawczy i nie wymaga wystąpienia jakiegokolwiek podejrzenia co do ewentualnego posiadania przez sprawdzaną osobę przedmiotów niebezpiecznych lub takich, których użycie ze względu na ich właściwości może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia.

Art. 15 ust. 1, pkt 10 nowelizacji ustawy o Policji dał funkcjonariuszom prawo do wydawania poleceń określonego zachowania się w granicach niezbędnych do wykonania określonych czynności (m. in. legitymowania, zatrzymywania lub przeszukiwania osób, dokonywania kontroli osobistej), w celu uniknięcia bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa osób lub mienia, bądź w granicach niezbędnych do ochrony przed zatarciem śladów przy zabezpieczaniu miejsca zdarzenia albo uniknięcia zatarcia śladów przestępstwa lub wykroczenia. Przepis nie wskazuje niestety formy ani zakresu lub sposobu wydawania poleceń, jak również nie odnosi się do ewentualnych konsekwencji nie wykonywania poleceń funkcjonariusza.

Policjant może wydać osobie nagrywającej interwencję telefonem oddalenie się z miejsca prowadzenia czynności na określoną odległość lub w określone miejsce.

Jarosław Zieliński, wiceminister spraw wewnętrznych, informuje, że obowiązujące przepisy nie zakazują rejestracji podejmowanych przez policjantów czynności w zakresie legitymowania lub dokonywania kontroli osobistej. "Niemniej nagrywanie interweniujących policjantów nie może utrudniać wykonywania zgodnych z prawem czynności, które są prowadzone na miejscu zdarzenia lub interwencji" - przypomina MSWiA.

Interwencję policyjną można nagrywać, bowiem funkcjonariusze podejmują czynności służbowe w miejscu publicznym, a takie zdarzenia mogą być rejestrowane przez osoby postronne. Nie ma prawnego zakazu, aby osoby postronne utrwalały czynności służbowe policji.

Jeśli zachowanie świadków utrudnia prowadzenie policyjnej interwencji, funkcjonariusze mogą wezwać takie osoby do zaprzestania takiego zachowania.

Warto wiedzieć, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w lutym 2019 roku orzekł, że publikowanie nagrań czynności policyjnych może wiązać się z naruszeniem przepisów o danych osobowych. Dochodzimy zatem do konkluzji - nagrywanie interweniujących policjantów nie jest niedozwolone, ale publikowanie materiału wideo w internecie może skończyć się kłopotami, jeśli naruszone zostaną reguły dotyczące danych osobowych.

Prawo definiuje również obowiązki policjantów w czasie interwencji. Co należy do obowiązków policjanta, a czego nie musi robić?

Policjant musi:

• przedstawić się i podać stopień służbowy oraz podać przyczynę podjęcia czynności służbowej i podstawę prawną
• zażądać okazania dokumentu, który pozwoli mu zidentyfikować osobę wobec której podejmuje czynności: dowód osobisty, paszport, prawo jazdy lub inny dokument zaopatrzony w fotografię raz indywidualne oznaczenie. Tożsamość osoby wobec której podejmowana jest interwencja może zostać potwierdzona przez osobę trzecią pod warunkiem że ta ma dokument pozwalający na stwierdzenie jej tożsamości

Jeżeli osoba wobec której podejmowane są czynności odmówi podania danych i okazania dokumentu, policjant ma prawo do zatrzymania jej i doprowadzenia jej do komisariatu.
Policjant może użyć środków przymusu (siły fizycznej, kajdanek, pałki służbowej, gazu łzawiącego) w przypadku konieczności wyegzekwowania wymaganego prawem zachowania zgodnego z wydanym przez policjanta poleceniem osobie, wobec której prowadzone są czynności.

Policjant może:

• wydawać polecenia osobom postronnym, które są świadkami interwencji

Policjant nie musi:

• przedstawiać się i okazywać odznaki ani podawać stopnia służbowego osobie, która rejestruje interwencję

Obywatel musi:

• stosować się do poleceń i nakazów funkcjonariuszy, podejmujących interwencję. Osoby, które nie będą stosować się do poleceń funkcjonariuszy powinny liczyć się z tym, że ich zachowanie może być zakwalifikowane jako utrudnianie prowadzenia czynności policyjnych. To skończyć może się nawet postawieniem zarzutów wywierania wpływu na czynności służbowe, a za to grozi do 3 lat pozbawienia wolności.

Obywatel może:

• złożyć zażalenie do prokuratora.

Zgodnie z art. 15 ust. 7 Ustawy o Policji „na sposób prowadzenia czynności (…) przysługuje zażalenie do miejscowo właściwego prokuratora”. Ponadto zgodnie z § 2 ust. 3 ww. rozporządzenia, policjant po zakończeniu wykonywania czynności legitymowania powinien nas ustnie poinformować o prawie złożenia zażalenia do prokuratora.