Gwiazda dla Jerzego Skolimowskiego - setna tablica na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi

W Łódzkiej Alei Gwiazd, na wysokości ul. Piotrkowskiej 63, 7 maja została odsłonięta gwiazda Idy Kamińskiej (1899-1980), aktorki filmowej i najwybitniejszej obok swojej matki, Estery Rachel, przedstawicielki teatru jidysz, a także reżyserki i dyrektorki Teatru Żydowskiego w Łodzi, a później w Warszawie.

W tym roku przypada 125. rocznica urodzin artystki - Ida Kamińska przyszła na świat w 1899 roku w Odessie. Zagrała 124 role teatralne, wyreżyserowała 65 spektakli, napisała dwa dramaty („Ongiś był król” i „Zasypać bunkry”), a także dwie książki: „Nie brakuje mi niczego oprócz pracy” i swoją biografię „Moje życie, mój teatr”. Przetłumaczyła na język jidysz 58 sztuk.

Ida Kamińska była córką aktorów Estery Racheli i Abrahama Izaaka Kamińskich. Na scenie pojawiła się już w wieku sześciu lat, ale pełnoprawnym debiutem aktorki na deskach Teatru Żydowskiego prowadzonego przez jej rodziców była rola Izaaka w „Ofierze Izaaka” Abrahama Goldfadena w roku 1916. Dwa lata później wyszła za mąż za Zygmunta Turkowa, aktora i reżysera - wspólnie założyli Warszawski Żydowski Teatr Artystyczny.

Ida Kamińska występowała także m.in. w Teatrze Centralnym w Lesznie i Trupie Wileńskiej. W 1933 założyła własny zespół teatralny działający w Teatrze Nowości. Po wybuchu II wojny światowej schroniła się we Lwowie, gdzie kierowała Państwowym Teatrem Żydowskim. Następnie uciekła do Kirgistanu i Moskwy. W 1948 roku została dyrektorką Teatru Żydowskiego w Łodzi. W roku 1955 stanęła zaś na czele nowo powstałego Państwowego Teatru Żydowskiego w Warszawie. W roku 1968 wyjechała do USA w związku z wydarzeniami marcowymi.

Ida Kamińska to pierwsza i jak dotąd jedyna polska aktorka nominowana do Oscara w kategorii pierwszoplanowa rola kobieca - w 1967 roku za czechosłowacki film „Sklep przy głównej ulicy” w reżyserii Jana Kadara i Elmara Klosa (statuetkę otrzymała wówczas Elizabeth Taylor za rolę w „Kto się boi Virginii Woolf?”). Ida Kamińska zmarła 21 maja 1980 roku w Nowym Jorku.
- Ida Kamińska przyszła na świat w Odessie, w czasach kiedy Polski nie było na mapach świata. Urodziła się w rodzinie artystycznej, która musiała się przemieszczać - mówił podczas uroczystości Artur Hofman, prezes Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce, które jest fundatorem gwiazdy.

We wtorek 14 maja, o godz. 14, w Łódzkiej Alei Gwiazd, na wysokości ul. Piotrkowskiej 66, odsłonięta zostanie już setna gwiazda. Tym razem uhonorowany zostanie Jerzy Skolimowski, reżyser, scenarzysta, aktor, producent filmowy, przedstawiciel trzeciej fali polskiego kina, malarz, poeta i muzyk, a w młodości także bokser. Nagradzany i nominowany do najważniejszych laurów międzynarodowych i krajowych festiwali filmowych - zdobywca Złotego Niedźwiedzia w Berlinie, Złotego Lwa w Wenecji, Złotego Ombu w Mar del Plata, Złotych Lwów w Gdyni, nagród specjalnych w Cannes, Wenecji, Tokio i nominacji do Oscara. Pochodzący z Łodzi artysta 5 maja obchodził swoje 86. urodziny.

Po uroczystości odbędą się spotkanie z Jerzym Skolimowskim - od godz. 16.30 w kinie NCKF (Targowa 1/3) oraz projekcja filmu „Na samym dnie” - od godz. 17 w kinie NCKF, a także wernisaż wystawy prac Jerzego Skolimowskiego - od godz. 19 w hotelu Vienna House by Wyndham Andel’s Lodz.

Jerzy Skolimowski studiował kolejno polonistykę i etnografię na Uniwersytecie Warszawskim; ukończył również Wydział Reżyserii Szkoły Filmowej w Łodzi. Karierę filmową rozpoczął jako scenarzysta do produkcji „Niewinni czarodzieje” i „Nóż w wodzie”. Rozgłos przyniosły mu filmy „Rysopis”, „Walkower”, „Bariera” i „Ręce do góry”. Później wyemigrował do Wielkiej Brytanii, gdzie zasłynął takimi tytułami jak „Na samym dnie”, „Wrzask”, „Fucha”. Po transformacji ustrojowej w Polsce nakręcił cenione przez krytyków filmy „Cztery noce z Anną” i „Essential Killing” - ten ostatni zapewnił mu Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych.

Jerzy Skolimowski otrzymał między innymi Złotego Niedźwiedzia za film „Start”, Nagrodę Specjalną Jury na Festiwalu Filmowym w Cannes za „Wrzask” (1978) i „IO” (2022) oraz Nagrodę Specjalną Jury na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji za film „Latarniowiec”. W 2016 roku został uhonorowany Złotym Lwem w Wenecji za całokształt twórczości. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Sztuki i Literatury (Francja).

Pierwszą wystawę indywidualną swoich prac malarskich Jerzy Skolimowski miał w Turynie w Webber Gallery w 1996 roku. Jego obrazy były prezentowane m.in. w Los Angeles, Miami, Toronto, Paryżu, Oslo, Berlinie, Salonikach, Warszawie, Krakowie i Łodzi oraz na Biennale Sztuki w Wenecji (2001). Dzieła reżysera są w zbiorach muzealnych i prywatnych kolekcjach (m.in. Jacka Nicholsona). Jerzy Skolimowski jest doktorem honoris causa Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi (2015). Fundatorem gwiazdy Jerzego Skolimowskiego jest miasto Łódź.

Do odsłonięcia gwiazdy Jerzego Skolimowskiego dojdzie niemal równo 26 lat od wmurowania pierwszej tablicy w Łódzkiej Alei Gwiazd - odbyło się to 28 maja 1998 roku i była ona poświęcona Andrzejowi Sewerynowi.

Przypomnijmy, że na pomysł utworzenia alei, wzorowanej na hollywoodzkiej Walk of Fame, wpadł w 1996 roku aktor i pedagog Jan Machulski. Projektantem gwiazdy jest Andrzej Pągowski. Gwiazdy wykonane są z mosiądzu i wmontowane w granitowe tablice wielkości 1 metr kwadratowy. Podczas inauguracji Łódzkiej Alei Gwiazd przyjęto zasadę, że po stronie parzystej (wschodniej) ulicy Piotrkowskiej znajdują się gwiazdy reżyserów i operatorów, natomiast po stronie nieparzystej (zachodniej) - aktorów. Decyzję o wmurowaniu kolejnej gwiazdy podejmuje kapituła złożona z łódzkich artystów i ludzi związanych z kulturą. Od 2018 roku operatorem Łódzkiej Alei Gwiazd jest Narodowe Centrum Kultury Filmowej, w ramach projektu Łódź Miasto Filmu UNESCO.

Choć Łódzka Aleja Gwiazd stała się jednym z symboli i atrakcji turystycznych Piotrkowskiej (między ulicami 6 Sierpnia i gen. Romualda Traugutta a pasażem Artura Rubinsteina), pojawiały się też pomysły na inną lokalizację - w pasażach Schillera lub Rubinsteina. Gwiazdy mają tu absolwenci łódzkiej szkoły, osobowości polskiego kina, jak Krystyna Janda, Daniel Olbrychski, Marek Kondrat, Jerzy Kawalerowicz, Wojciech Marczewski, Jerzy Stuhr, Katarzyna Figura. Wśród tych, którym gwiazdę przyznano pośmiertnie, są m.in. Pola Negri, Stefan Jaracz, Zbigniew Cybulski, Piotr Sobociński, Tadeusz Łomnicki, Bolesław W. Lewicki. Jeszcze wielu postaci, także z Łodzią związanych, bardzo w alei brakuje. Długo będzie to miejsce do autentycznego świętowania siły polskiego kina i niepodważalnego miejsca Łodzi w jego historii.